graaf van Nassau, heer van Beilstein (Dillenburg 13.3.1560-Lwd. 31.5.1620). Oudste zoon van graaf Jan de Oude, te zamen met o.a.
Maurits opgevoed te Dillenburg, Siegen en Heidelberg. W.L. was klein en hooggeschouderd, had geen martiaal voorkomen.
Hij kwam in 1577 naar de Nederlanden, trad 1579 in Staatse dienst.Na Rennenberg’s afval (1580) kwam W.L. naar het noorden en voerde 14 jaar lang een guerrilla-oorlog tegen Verdugo. Bij Coevorden gewond (1580) en sedert mank. In 1581 gouverneur naast Bernard de Merode. In 1584 eerst luitenant-gouverneur en kolonel der ruiterij, dan (16.10.1584) ‘absoluut gouverneur en kapiteingeneraal’. W.L. heeft veel voor Frl. gedaan. Hij streed krachtig tegen Spanje en ook (met K.
Roorda) tegen Leicester. Hij huwde 25.11. 1587 Anna van Saksen die hij reeds het volgend jaar verloor. Vurig calvinist, richtte de hogeschool te Franeker mede op (1585). Hij steunde Maurits zeer en studeerde krijgskunde (zie Legerhervormingen). Binnenslands kon hij de ultra-Friezen als K. Roorda de baas (zie Hasselter kwestie), terwijl hij Verdugo in Groningen deed buigen (1594).
W.L. wordt dan ook stadhouder van Groningen en Drente (1596) en voert daar het calvinisme in (zie Alting, M.). In de strijd tussen Maurits en Oldenbamevelt trachtte hij te bemiddelen. Hij werkte voor het twaalfjarig bestand (1609-21), verzette zich tegen de geloofsstrijd, maar vroeg ten slotte krachtige maatregelen. Hij was voor een Nationale Synode, maar tegen de executie van Oldenbarnevelt. De stichting der hogescholen te Hefbom (1609) en Groningen (1614) is aan hem te danken. Zijn lijfspreuk was ‘Wills Gott mit Ehren’.
De Friezen noemden hem ‘Ús Heit’ (Onze Vader). Op het Hofplein te Lwd. is voor W.L. in 1906 een standbeeld opgericht. —> Nassau.
Zie: L. H. Wagenaar, Het leven van graaf W. L. (1904); N.B.W. 1, 1575-1578 (met lit.); Reg. Leeuw. Cour., 41-42; Repert., 287; De Fr. tak der Nassau’s, Cat.
Tent. Lwd. 21 mrt.-3o apr. 1958.
