prins van Oranje en Nassau (Lwd. 1.9.1711-Den Haag 22.10.1751). Zoon van Johan Willem Friso, bezocht de hogescholen van Franeker en Utrecht, kreeg van zijn moeder een verstandige opvoeding.
Sprak en schreef verschillende talen, beoefende geschiedenis en staatsrecht. Beminnelijk en meegaand van aard, conservatief in zijn opvattingen.In 1729 in Gelre, Drente en Groningen als stadhouder erkend, in 1731 in Frl. Woonde te Lwd. of op het Loo, had een zwakke gezondheid. Hij was geliefd. In 1734 trouwde hij de dochter van George 11 van Engeland, Anna van Hannover. In Holland en elders verzette men zich tegen de gedachte, dat hij stadhouder zou worden. W. pleitte ook niet voor zich zelf.
Hij kreeg door erfenissen in Duitsland vrij veel macht, werd prins van Oranje en Nassau genoemd. De opheffing van het markizaat Vere en Vlissingen accepteerde hij en ook weigerde hij in 1742 om luitenant-generaal te worden. Bij de Franse inval in 1747 ontstaat een volksbeweging (zie Pachtersoproer), die tot zijn verheffing leidt. Hij wordt de eerste erfstadhouder der Verenigde Nederlanden, ook kapitein- en admiraal-generaal. Maar het volk verwachtte meer dan hij geven kon. Het ‘Reglement reformatoir’, dat Frl. kreeg, liet de oligarchie bestaan.
Lwd. was sedert geen echte hofstad meer. De Fr. hofadel ging met W. naar Den Haag. W. was van nature niet geneigd tot ingrijpende maatregelen. Zijn vroege dood sloeg alle verwachtingen de bodem in. Zijn zoon Willem (v) volgde hem op onder voogdij van Anna van Hannover. —Nassau.
Zie: A. A. Kleyn, De stadhouders v. Frl. (Nijkerk 1904), 153-199; N.B.W. 1, 1554-1556; C. J. Guibal, Democratie en oligarchie... (Assen 1934); Repert., 286-287; De Fr. tak der Nassau’s, Cat.
Tent. Lwd. 21 mrt.-30 apr. 1958.
