De Tegenwoordige Staat vermeldt in 1788 ‘al van overlang’ S.n in Lwd., Harlingen en Noordwolde. In de 19 de eeuw kwamen daarbij Bolsward, Gorredijk, Sneek, Heerenveen, Lemmer en Hindeloopen.
Hiervan waren in 1940 nog vier over. In Harlingen was in 1785 een S. gevestigd op de bovenverdieping van het Huis der zeven gevels, aan de Ossenmarkt.
De in 1813 gebouwde en in 1897 vernieuwde S. werd in W.O. II door een bom getroffen.
Vrijwilligers sloopten verder. Van het in 1836 in Sneek gestichte bedehuis bleven alleen de muren staan, het mooie interieur werd vernield.
Gorredijk bezat sinds 1907 de meest karakteristieke dorps-S. van Nederland. Ze bleef met haar inhoud, wetsrollen incluis, geheel ongerept.
Het vervallen gebouw moest echter 1953 worden afgebroken. De oudste S. van Lwd. stond ca. 1700 bij de Amelandspijp.
In de 18de eeuw verrees er een in de Sacramentstraat; in 1805 werd daar een grotere S. gebouwd (—> Joden), die in 1865 nog eens ver-groot werd. In 1955 werd het 150-jarig bestaan herdacht.
Het is de enig overgebleven S. in Frl. en, met uitzondering van de Portugese in Amsterdam, de oudste nog in gebruik zijnde in Nederland.Zie: H. Beem, Verdwenen Mediene (Amsterdam 1950); Fr. Koerier (19, 26.2.; 12.3.1955).
