In sommige dorpen (bijv. Veenwouden, Wier, Brantgum) staat een ‘âld skoalle’ (oude S.).
Een lang huis met, naast een normale woning, een extra-grote kamer.Dit zijn S.en van voor ca. 1850, dus eigendom van de kerk: S., tevens woning voor de S.-meester-koster. Als ze nog van de kerk zijn vaak catechisatielokaal (Brantgum), kosterswoning (Veenwouden), indien verkocht meest arbeiderswoning (Waaksens, Westdongeradeel). Vaak dichtbij de kerk, soms zelfs op het kerkhof (Lekkum, tot ca. 1875). Zie: K. J. v. d. Akker, Van de mond der oude Middelzee i (1934), 4-16.
