Encyclopedie van Friesland

Prof. Dr. J.H. Brouwer (1958)

Gepubliceerd op 22-01-2020

DORPISME

betekenis & definitie

Plaatselijk chauvinisme, zich vooral uitend in een zekere ‘vijandschap’ t.a.v. naburige of andere dorpen, bestaat in Frl. van oudsher. Oorzaken zijn o.m.: de vroegere concentratie op specifieke dorpszaken (bijv. terpbouw, agrarische organisatie, bureplicht, armenzorg), de eertijds geïsoleerde ligging der dorpen, de strijd om een politieke of economische machtspositie (bijv. tegenstellingen tussen de steden onderling, tussen dorp en stad inzake het waagrecht en tussen de vlekken onderling), de gedwongen kerkelijke combinatie sinds de hervorming en het verschil in dorpstype naar de sociale structuur (bijv. boerennaast arbeiders- en middenstandsdorpen).

In het groot kwam het D. tot uiting in het wisselend partijkiezen in de partijschappen in de M.E. (bijv. Sneek en Dokkum contra Lwd.; Harlingen contra Franeker), in het klein o.m. in het afweren van vrijers uit naburige dorpen (minder door de meisjes dan door de potentiële vrijers uit het eigen dorp). Toenemend verkeer en de beweeglijkheid van de bevolking verzwakten de tegenstellingen, die echter nog te voelen zijn bij sportwedstrijden en het verzuimen van de kerkdienst, als die in het buurdorp plaatsvindt. De kleine dorpen komen thans dichter bij elkaar in hun gezamenlijke belangenstrijd met de zich snel ontwikkelende grotere centra binnen dezelfde plattelandsgem. zie Dorpsscheldnamen, Volkskarakter.