Naam voor de bevolking van West-Java; met uitzondering van Batavia en Ommelanden (afstammelingen van vreemde Inlanders), Noord-Bantam en Cheribon met omgeving (afstammelingen van Javanen). Hun getal is te schatten op 7.500.000.
Zij wonen in de steden en tallooze dorpen der vlakten; veel minder op de plateau’s van het Zuiden en Westen; en zeer weinig op de bergen, behalve waar cultures zijn, en in Bantam, waar de Badoewi’s hun toevlucht behielden.Bij vergelijking met de eigenlijke Javanen op Midden- en Oost-Java is er verwantschap, doch ook verschil te constateeren: de Soendaneezen zijn kleiner van lichaamsbouw, lichter van huidskleur, minder scherpzinnig en kunstzinnig, eenvoudiger en geduldiger, lager in ontwikkeling en beschaving, nog meer geneigd tot spel en zingenot en zeker niet achterstaande in „beleefdheid”; zij hebben hun eigen taal (alleen aan de Noordkust verdrongen door of vermengd met Javaansch en Maleisch), die ook „hooge” woorden heeft, doch veel minder dan in het Javaansch.
Hoofdbedrijf: de landbouw, v.nl. de rijstbouw, ’t meest op sawah’s (natte rijstvelden), doch ook op boschgronden, hoema’s, die na één oogst vijf jaar braak liggen; cultures: thee (vooral op de Zuiderhellingen van de Salak en Gedeh), kina en rubber (vooral in de Preanger, Bandoeng heeft een kininefabriek), en koffie (doch die is achteruitgaande); voornaamste producten: rijst, klappers, doerian, kokosnoten en pisang.
Omdat de Soendaneezen niet sterk onder den invloed van het Hindoeïsme gekomen waren, had de Islam onderhen betrekkelijk gemakkelijk spel; niet zoozeer door geweld, doch veel meer door de gebruikelijke propaganda, wist hij zich de heerschappij te verzekeren; wie aan het Hindoeïsme getrouw bleven, moesten diep in het gebergte schuilplaats zoeken; een klein, arm en onaanzienlijk overblijfsel van hen zijn de Badoewi’s.
Veel meer dan de Javanen zijn de Soendaneezen goed-Mohammedaansch; toch heeft het geheel der bevolking weinig kennis van en bemoeiing met de plichten van den Islam. Een groot deel der Mekkagangers komt evenwel uit West-Java; en de getrouwe Mohammedanen onder de Soendaneezen verwerpen zelfs de oude Javaansche cultuur, zooals die in wajang en gamelan tot uiting komt. Al gaat ook de verhoogde Islam-actie van Midden-Java uit, toch vindt zij bij de Soendaneezen een vruchtbaren bodem.
De Zending maakte onder de Soendaneezen nog maar geringe vorderingen, doch vond bij de Chineezen onder hen veel meer ingang. Men zie daarvoor: Nederlandsche Zendingsvereeniging.
