Als een lam ter slachtbank geleid worden, zonder zich te (kunnen) verzetten zijn ondergang tegemoetgaan.
Lam Gods, Jezus; (fig.) afbeelding van Jezus als onschuldig lam, offerlam.
Lam, offerlam, offerdier; (fig.) iets dat aan een ander belang wordt opgeofferd.
In de vierde profetie van Jesaja is te lezen: ‘Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet / en deed zijn mond niet open. / Als een schaap dat naar de slacht wordt geleid, / als een ooi die stil is bij haar scheerders / deed hij zijn mond niet open’ (Jesaja 53:7, NBV; vergelijk ook Jeremia 11:19 in de NBV: ‘Daarvóór was ik zo argeloos als een lam dat naar de slachtbank wordt geleid’) De uitdrukking betekent dus dat iemand zonder zich te (kunnen) verzetten zijn ondergang tegemoetgaat. De vergelijking met een lam als een hulpeloos, weerloos dier (ook wel: offerlam) wordt versterkt door de symbolische onschuld van het dier. Vgl. ook de volgende verzen van G. Achterberg: ‘Onder zijn lach / liggen wij als een lam zo zacht / verloren voor zijn overmacht’ (Verzamelde gedichten, 1985 (H.v.B., 1969), p. 982).
Deze symboliek verklaart ook waarom de omschrijving Lam Gods wordt gebruikt voor Jezus, de zoon van God, die aan het kruis stierf ter vergelding van de zonden van de mensen. Dit gaat terug op de woorden die Johannes de Doper sprak toen hij Jezus zag: ‘De volgende dag zag hij Jezus naar zich toe komen, en hij zei: “Daar is het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt”’ (Johannes 1:29, NBV; de NBG-vertaling heeft hier ‘Zie, het lam Gods’). Het Lam Gods is zeer bekend als afbeelding in de beeldende kunst en ook wel als titel van kunstwerken.
Bijbelcitaat: Deux-Aesbijbel (1562), Jesaja 53:7. als een Lam dat ter slachtbanck geleydt wort. (De Statenvertaling (1637) heeft slachtinge i.p.v. slachtbanck. De moderne NBG-vertaling heeft slachting en o.m. de Leidse vertaling (1899-1912) en die van Petrus Canisius (1929-1939) hebben slachtbank.)
Bijbelcitaat: Statenvertaling (1637), Johannes 1:29. Siet het lam Godts, dat de sonde der werelt wech neemt.
Gebruiksvoorbeeld: Maar dat de Spaanse soldaten geen lammeren waren, dat merkt hij al spoedig en het verzwaart zijn zielenood. (P. Geyl, Nederlandse figuren deel 1, 1962, p. 10)
Gebruiksvoorbeeld: [R. Lubbers:] Ik ben voor consensus, maar ik ben geen lam dat zich op bevel naar de slachtbank laat leiden. Daarvoor ben ik te onafhankelijk en te veel democraat. (NRC, juli 1994)
Gebruiksvoorbeeld: Als lijdzame, willoze lammeren liet men zich hier, glijdend en struikelend door de modder, voortdrijven en naar de slachtbank voeren. (R. Peper, Russisch blauw, 1995, p. 138)
Gebruiksvoorbeeld: Een lam voor de slachtbank. Zulke vrouwen zijn er niet meer. Ik ken geen vrouw meer die zo kan kijken. (C. Nooteboom, Allerzielen, 1998, p. 48)
Gebruiksvoorbeeld: Op 1 januari 1967 zond het Derde Programma van de BRT-radio zijn eerste stereofonisch programma uit: Het Lam Gods van Robert Herbergs en werk van Stravinsky, Delibes, Rota en Tsjerepnin. (De Standaard, dec. 1995)
Gebruiksvoorbeeld: In dit apocalyptisch stadsgewoel / Ziet men de bloedgeul van het offerlam, / Cultuur genaamd. (G. Komrij, Alle gedichten tot gisteren, 1994 (Gedicht 7, 1987), p. 391)
