Agrarisch Encyclopedie

Veerman (1954)

Gepubliceerd op 17-11-2021

Gemaal

betekenis & definitie

Combinatie van een krachtwerktuig met een daaraan gekoppeld wateropvoerwerktuig, meestal in één gebouw verenigd, met de bijbehorende zuig- en persleidingen, afsluiters, c.d. Dient voor bemaling.

Het g. kan zijn:

Stoom-g.,

krachtwerktuig een stoommachine; sinds midden 19e eeuw veel gebouwd; thans niet meer; vergt zeer groot gebouw, veel en deskundige bediening en is niet steeds bedrijfsklaar (opstoken).

Motor-g.,

krachtwerktuig een explosiemotor, vroeger vaak zuiggasmotor, tegenwoordig i.h.a. ruw-oliemotor; bediening betrekkelijk eenvoudig; sinds het begin van de 20e eeuw zijn vele motor-g. in gebruik genomen.

Electrisch g.,

na de Ie wereldoorlog naast de vorige opgekomen; bediening zeer eenvoudig; betrekkelijk klein gebouw; aansluitingskosten (kabelaanleg) vaak zeer hoog.

Als opvoerwerktuig (z. Bemalingswerktuig) zijn in gebruik: scheprad (verouderd), vijzel, centrifugaal- of schroefpomp.

Wat de grootte van het g. betreft: de keuze van de grootte (capaciteit) van de pomp e.d. hangt af van de grootte van de polder en de afvoercoëfficiënt; die van de capaciteit van de motor e.d. hangt af van de grootte van de polder, de afvoercoëfficiënt en de opvoerhoogte. De capaciteit van electrische g. kiest men meestal hoger om door bij voorkeur uitsluitend ’s nachts te malen zoveel mogelijk te profiteren van de goedkope nachtstroom. In grote g. komen vaak meer pompen voor. Soms ook meer g. in één polder.

Aan getij-wateren is combinatie met uitwateringssluizen mogelijk. Het aantal maaluren per jaar (indien weinig of geen kwel is te stellen op 500-1000. Kwel zal het aantal maaluren aanmerkelijk, de grootte van het g. echter slechts weinig beinvloeden. Bediening is, behalve voor controle van de machines, nodig voor het schoonhouden van het krooshek hek, dat indrijven van vuil moet voorkomen). Ook zijn volautomatische uitvoeringen mogelijk.