Agrarisch Encyclopedie

Veerman (1954)

Gepubliceerd op 21-01-2021

Berg

betekenis & definitie

In de landb. wordt hiermede bedoeld een kap-b. met één of meer roeden (opgaande stijlen) en een beweegbare kap, waaronder de oogst wordt geborgen. De kap-b. komen veel voor op de Veluwe, in de Achterhoek, Utr. en Z.Holl.

Deze worden onderscheiden in één-, twee-, drie-, vier-, vijf- en zesroeden-b. De bergroeden kunnen zijn van eikenhout, balkijzer of gewapend beton. Zijn de roeden van eikenhout, dan worden hierin op afstanden van 30 cm gaten geboord, waarin ijzeren bouten worden gestoken, waarop de kap kan steunen. De bedekking van de kap kan zijn van stro, riet, gegalvaniseerde ijzeren platen of asbest-cementplaten. De éénroeden-b. hebben een ronde kap, samengesteld van dennen of sparren, waarover een bedekking van stro. Meestal wordt ter hoogte van 0,50 m een draaggestel gemaakt, waarop de oogst wordt opgetast. Onder dit draaggestel worden rondom de steunpalen en de roede metalen kragen aangebracht om de muizen te weren.

Boven in de roede wordt een schijf aangebracht, waarover een staaldraad, waarvan het ene eind aan de kap, het andere eind aan een ronde paal of as is bevestigd. Deze bevindt zich onder het draaggestel of in de kap. Met behulp van een staaf wordt de as gedraaid en zo de kap opgetrokken of neergelaten. De tweeroeden-b. hebben een rechthoekige kap en daaronder eveneens een draaggestel met aan ieder eind een windwerk, zoals voor de éénroeden-b. is beschreven. de drieroeden-b. hebben een zeskante kap. Bij de vier-, vijf en zesroeden-b. heeft het op- en neerwinden plaats met de bergheeft, de vijzel of windwerken.

Om het optrekken van het bodemvocht tegen te gaan, wordt meestal, als geen draaggestel aanwezig is, op de grond een laag takkenbossen gelegd, waarop de oogst wordt opgetast. Wordt het benedengedeelte van de b. als bergplaats gebruikt, zoals langs de grote rivieren vaak het geval is, dan wordt deze schuurberg genoemd. De eiken roeden worden beneden in de grond van dwarshouten voorzien, de roeden van balkijzer en gewapend beton worden in betonblokken geplaatst.