Ultramicrobe, die zich met bacteriën voedt. Voor het eerst gevonden door TWORT in Engel., uitvoerig nader bestudeerd door D'HERELLE te Parijs.
De grote verwachtingen, die men van hun werking gehad heeft voor de bestrijding van ziekten, zijn grotendeels onvervuld gebleven. Een algemene methode tot het verkrijgen van b. bestaat daarin, dat men culturen van de betreffende bacterie in contact brengt met natuurlijke materialen als grond, sloot- of rioolwater en na enige tijd door filtratie een kiemvrij fikraat verkrijgt. Indien kleine hoeveelheden van dit filtraat oplossend werken op een nieuwe emulsie van dezelfde bacterie, dan is in dit filtraat een b. aanwezig. In vele gevallen is het noodzakelijk, het filtraat nog eens van nieuwe bacteriën te voorzien en na enige dagen opnieuw te filtreren, ter versterking van de werking. B. tegen zeer vele bacteriën zijn reeds bereid en bestudeerd. In boterfabrieken kunnen zij veel last veroorzaken door vernieling van de bacteriën in het zuursel. Sommige b. blijken tegenover meer dan één bacterie-soort werkzaam.
Het electronenmicroscoop heeft onthuld dat hun vorm vaak van die van de virussoorten afwijkt: vele vertonen een dunne ‘staart’ aan een rond lichaam. Bij de aantasting van de bacteriën schijnt het phaagdeeltje zich te richten met de staart afgewend van de bacterie.
Nieuwe onderzoekingen tonen aan, dat bij deze aantasting van de bacteriën de phaagdeeltjes uit de omringende vloeistof verdwijnen en door de bacterie worden opgenomen. Enige tijd later begint dan bij de meeste cellen de desintegratie, waarbij een groot aantal nieuwe phaagdeeltjes vrijkomen. Enkele cellen weerstaan dit echter en zijn phaagdragers geworden, die zich als zodanig kunnen vermeerderen. Verschillende invloeden (bestraling met ultraviolet licht) doen uit deze z.g. lysogene stammen de phaag vrij worden, wat de valse indruk kan wekken, dat uit een normale bacterie een phaag ontstaat.