Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 12-08-2023

zich drukken

betekenis & definitie

(19e eeuw) (oorspr. sold., thans inf.) zich uit de voeten maken. Eigenlijk: zich (zo onopvallend mogelijk) proberen aan de dienst te onttrekken. Reeds bij E.G. van Bolhuis (1937): er van doorgaan. De zegswijze 'zich drukken' moet eigenlijk opgevat worden in de zin van `zich klein maken', en is ontleend aan de jagerstaal: een haas drukt zich voor zijn vijanden in het woud, zodat hij niet ontdekt kan worden. Een letterlijk voorbeeld hiervan is: ".... ... die snel loopen en zich drukken ; wanneer hunne vleugels genoegzaam zijn aangegroeid...." (Nederlandsch tijdschrift voor jagtkunde, Volume 3. 1855).

• … en Sjeek gaf telkens het seintje, wie er vertrekke most, om z'n eige in het pakhuis te gaan drukke op de afgesproke plaats. (Willem van Iependaal: Polletje Piekhaar. 1935)
• Die de moed niet liet zakken en nooit weg zou loopen of zich drukken, wanneer er gevaarlijk werk gedaan moest worden. (D. J. Ruyter: Openteren. 1946)
• Het devies is „krachten sparen", „zoo min mogelijk energie verbruiken", of om het met een concentratiekamp-woord te zeggen: „zich drukken", dat is de lijn trekken. (Jacobus Overduin: Hel en hemel van Dachau. 1947)
• Hetzelfde geldt voor het "zich drukken" of voor niet-deelname aan het gevecht zonder geldige reden - "absent without leave"..... (L.H.Th.S. Kortebeek: De geestelijke stabiliteit, beschouwd onder militaire omstandigheden. 1958)
• Hij moest dus, zoals hij het noemde „in één opzicht zich drukken, doch anderzijds vrij actief zijn.... (K. W. L. Bezemer: Verdreven doch niet verslagen: verdere verrichtingen der Koninklijke Marine. 1967)
• Het schreeuwen, vloeken en kaarten van deze jongens, wier enige doel het is zich te ‘drukken’ tijdens de diensturen (maar waarvoor?). (C.B. Vaandrager: De reus van Rotterdam. Stadsgeheimen. 1971)
• De meeste van die onmisbaarheidmensen zijn ook nog pacifisten, ban-de-bommers. Maar laten die kerels er verdomme eerlijk voor uitkomen dat ze tegen het leger zijn, in plaats van zich te drukken via een listig achterdeurtje. (Maarten ’t Hart: Ik had een wapenbroeder. 1971)
• De kunst van het zich drukken wordt steeds verfijnder. Men ontziet mij nog steeds, maar op dat moment zag ik in het lichte Kommando Vught een vrijstelling van den Bosch, voor enkele dagen. David Koker: Dagboek geschreven in Vught. 1977)
• ... maar wanneer ze zeggen, dat ik me heb gedrukt en dat ik min of meer een verrader ben, kan ik over zoveel onbenul alleen mijn schouders ophalen. (Bert Hiddema: Ik loop, 1982)
• Klaas vertelde me ook dat hij “zich gedrukt” had uit de militaire dienst door omkoping. (Margaretha Ferguson: Brief aan niemand. Dagboekfragmenten 1948-1984. Gepubl. 1985)
• Vietnam was een poor man's war. Wie geld, connecties of een goede opleiding had, kon zich drukken. (De Groene Amsterdammer, 15/07/2000)
• (Jan Berns m.m.v. Jolanda van den Braak: Taal in stad en land. Amsterdams. 2002)
• Verrassend genoeg had Tristan niet gedaan wat zijn verstand hem had ingefluisterd: zich drukken. In plaats daarvan had hij volop meegedaan aan het zooien, misschien wel geestdriftiger dan de anderen. (Viktor Frölke: Het dispuut. 2017)