Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 07-08-2023

kraken

betekenis & definitie

1) (1969) een leegstaand pand zonder toestemming van de eigenaar, dus illegaal, bewonen. Dergelijke acties golden als protest tegen de woningnood en tegelijk als voorziening in eigen behoefte aan woonruimte. In het Engelse slang: 'to squat'.

• „Met de Kraker (doet het veel vaker) een soortgelijke 'Illegale sociale instantie in het woningverschaffende vlak zullen we burgemeester Samkalden aanbieden om het paleis op de Dam te kraken. Dan heeft hij een goedkoop stadhuis. We doen het met een gewone koevoet hoor, eerlijk metaal. Geen goud of zo". (De tijd: dagblad voor Nederland, 12/04/1969)
• Kraken, bezetten van leegstaande panden t.b.v. woningzoekenden en/of om de aandacht op de woningnood te vestigen. (Rouke G. Broersma: Recht voor z’n raap. Jargonboek voor hippe en andere vogels. 1970)
• Wij zoeken twee jongens om een pand te kraken. (Simon Carmiggelt in het Parool, 09/08/1974)
• Zo is de term 'kraken' in de betekenis van het eigenmachtig in gebruik nemen van een leegstaand pand pas in de zeventiger jaren van deze eeuw in ons land ontstaan en gemeen goed geworden. (H. A. Becker: Sociale methodologie: inleiding tot de werkwijze van de sociale wetenschappen. 1974)
• Zouden ze al in dat pand zitten dat ze wilden kraken? (Yvonne Keuls: Annie Berber en het verdriet van een tedere crimineel. 1985)
• Het feit dat wij een klooster hadden gekraakt, sprak blijkbaar tot de verbeelding van stads- en studiegenoten. (Boudewijn Büch: Links. 1986)
• Laatst op het journaal zagen we dat langharig tuig in Amsterdam in een huis had ingebroken om er te gaan wonen. ‘Kraken’ noemen ze het. (René van Rooij: Het korte leven van Heleen. 2018)

2) (1980+) (comp.) inbreken in een computersysteem om vervolgens allerlei informatie te stelen.

• Een aardig voorbeeld geeft de jurisprudentie over kraken. Uiteraard is deze kwestie ingewikkelder dan hier kan ... In het Nederlands Wetboek van Strafrecht slaan geen bepalingen over 'kraken'. (Onze Taal. 1983)
• Als de programma's niet zo duur zouden zijn zou het kraken ook nooit zo'n vlucht genomen hebben. (Vrij Nederland, 29/09/1984)

3) (1906) (Barg.) inbreken. Syn.: een kraak* zetten.

• Kraken: inbreken. Het nobele volk neemt den nacht voor den dag; bij dag luimen ze, bij nacht kraken ze. (Köster Henke: De boeventaal. 1906)
• Heeft de Justitie een draad in handen, die kan leiden tot enig licht in de golf van inbraken, vergezeld met het kraken" van een brandkast, die enige weken geleden werd gesignaleerd? (Trouw, 11/05/1960)
• Nagegaan werd of men het bedrijf van de fa. Enschedé kon 'kraken'. Dat bleek onmogelijk. ... inbraak beschermd; ook de interne controle was perfect. Er was maar één oplossing : het gebouw bombarderen of van buiten af opblazen. (L. de Jong: Het koninkrijk der Nederlanden in de tweede wereldoorlog, Deel 7. 1976)
• Kraken: openbreken (vooral van een brandkast); zonder toestemming van de eigenaar een onbewoond pand betrekken, inbreken, inbraken. (Paul van Hauwermeiren: Bargoens. Vijf eeuwen geheimtaal van randgroepen in de Lage Landen. 2020)

4) (1998) (Belgisch-Limburg, straattaal) ontmaagden; neuken.

• Kraken: 1 ontmaagden; 2 seks hebben met. (Onze Taal. Jaargang 67. 1998, over citétaal)
• kraken: ontmaagden, seks hebben met. (Taalschrift, maart 2004)
• En, zo gaat dat nu eenmaal, het gaat al snel over meisjes of jongens die erg patat zijn (mooi). Erg fly, zeggen Nederlanders. 'Die zou ik wel eens willen kraken' (ook wel maken of scoperen), hoor je de Vlaamse jongens snoeven. Een Nederlandse leeftijdgenoot heeft het dan over ankeren, ballen, baksen, bonken, beuken, choppen, dieken, freaken, prikken of staven. Dat het draait om 'seks hebben' had u al wel begrepen. (de Standaard, 24/06/2008)
• Kraken: ontmaagden, seks hebben. (De Standaard, 15/01/2016, over Citétaal)

5) (1955) (bridge, klaverjassen) doubleren.

• Zoals reeds in een vorige rubriek werd opgemerkt, zijn wij hevig geïnteresseerd geraakt in het spelen van klaverjassen met de mogelijkheid, het spel te „kraken". (Het doubleren bij Bridge!) Maar dan zonder melding van roem in de hand. Alleen de roem op tafel is geldig. Aangezien dit „kraken" een waarschuwing betekent voor de speler, is het een sportieve daad van de tegenpartij. (Het Parool, 19/11/1955)
• Kraken en roem in de hand, zijn twee regels die niets met het klaverjassen te maken hebben. Ze zijn er de laatste jaren aan toegevoegd; kraken heeft men overgenomen van het doubleren bij bridge en roem in de hand komt bij het pandoeren voor. Goede kaarters voelen direct aan dat dit er niet bij hoort en spelen het ook niet. Het spel heeft grotere waarde met roem. op tafel en wil men toch kraken dan zal men zich aan de gestelde regels moeten houden. (Het Parool, 17/07/1965)
• Het is al eerder gezegd: bridge is een puntenspel. Men kan punten scoren door zelf te spelen of door de tegenpartij down te spelen. Indien men zeker denkt te weten dat de tegenpartij down gaan, kan men doubleren (denk aan kraken bij klaverjassen). (Het Parool, 11/01/1975)
• Kraken: doubleren. (Toine van Hoof: Het Bridge woordenboek. 1998)