Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 13-07-2023

gebakje

betekenis & definitie

1) (1981) (motor- of vrachtrijders) motor; wagen.

• Vrachtrijders houden er een heel eigen jargon op na. Hun wagen wordt vaak aangeduid als "het gebakkie", als ze hard rijden "gaan" ze "als een speer" of "als de brandweer" en "doe je bretels maar om je stoel" betekent dat er een hobbelig wegdek aankomt. (NRC Handelsblad, 08/12/1981)
• Ook de liefde voor de motor herkent men aan jargon. Zo spreekt Mario Aandewiel, bestuurslid van de Motorrijders Actie Groep (MAG) van gebakjes. ,,Ach, wat een raar gebakje'', lacht hij als vrijdagmiddag de zoveelste motorfiets op het geïmproviseerde kampeerterrein bij Spaarnwoude arriveert. En bij een volgende: ,,Een wel héél bijzonder gebakje.'' Zijn eigen motor heeft hij zelf gebouwd, een woest exemplaar met een vuilniszak als zadel en een stuur dat zich op lange stangen ruim een meter van het voorwiel bevindt. Daarmee rijdt hij vandaag vanaf 14.00 uur over de Amsterdamse ringweg. (NRC Handelsblad, 14/06/1997)

2) (1975) (scheldw.) (voorafgegaan door wandelend) iemand die veel eet; dikkerd.

• Tussen de struiken zie ik een gozer met blote bovenbody. Kennelijk verbeidt hij een mooi moment, want hij grijnst zo, niet geil hoor. Hij verzorgt de vaart van het gebakje op de schommel. (C. B. Vaandrager: De Hef. 1975)
• Gebakje (wandelend -): dikke veeleter, iem. die vaak domme dingen doet. (Kristiaan Laps: Nationaal scheldwoordenboek. 1984).

3) (1906) (scheldw.) in de verbinding ‘raar gebakje’: rare snuiter; wonderlijk iemand. Vaak van toepassing op kinderen, ter aanduiding van een lastig of ondeugend iemand: ‘het is me een gebakje!’ Ook: slapjanus. Soms ook: 'oud gebakkie': oud iemand.

• gebakkie(n) baksel, misbaksel, mispunt, leelijk geval, onaangename zaak, vuil boelt3e. 't Is m4 'n gebakkien! (J. Bersma: Woordenboek, bevattende Drentsche woorden en spreekwijzen. 1906)
• De moeder lachte om die snuggerheid, ze bergde het stukje chocola weer weg, zei vleiend, terwijl ze haar vriendelijk onder de kin streek: — Tot strakkies, dan zal je 'et wel lusse... je bint anders 'n gebakkie hoor! (G. van Huizen: Tilly zijn kind. 1925)
• ’t Gebak. Gebakjes bie de tee. Fig. ’t Is ook n mooi gebakje! = een mooi geval (ironies); ’t is wat moois, wat e doar bakt het. (K. ter Laan: Nieuw Groninger Woordenboek 1924-1929)
• Is me dat een gebakje! (H. Mullebrouck: Vlaamse volkstaal. 1984) p. 236
• Eerste terreinknecht Henk Vuyk heeft in de loop der decennia ‘heel wat gebakkies’ in de Kuip aan het werk gezien. Trainers en bestuurders die Feyenoord meer slecht dan goed hebben gedaan. (de Volkskrant, 08/05/1993)
• Gebakkie: slapjanus. (Frits Bom: De havenman. Rotterdams voor gevorderden. 2011)
• Ik zat, net als de bewoners, maar wat te suffen. Ik dacht dat er toch niet te praten viel met die ouwe gebakkies. (Yvonne Kroonenberg: Wees blij dat je ze nog hebt. 2014)
• Wat ben jij nou voor een gebakje? Die vent is gevaarlijk, dat weet je toch? (Jeroen van Inkel: Kortsluiting. 2014)

4) (1992) koosnaam voor de wagen. Net zoals veel mannen hun penis een naam geven, is het blijkbaar gewoonte om ook je auto een bijnaam te geven.

• (Wouter Schoonman: Autotaal. Over geld, sex, macht en status. 1992)
Veel mensen geven hun auto een bijnaam, maarliefst 20%. Acht procent noemt hem bij de modelnaam en vier procent bij de merknaam. Andere veel voorkomende bijnamen zijn: Beppie, de Vlo, Midlife Chrysler, Susie, Oude makker, Gebakje, Jaap, en Het groene monster of het Gele Gevaar. (www.carwoman.nl, 09/05/2012)
• Om de relatie met hun auto nog persoonlijker te maken, geeft 1 op de 6 mensen zijn of haar auto een bijnaam. Voor de auto verzinnen we de meest uiteenlopende namen, maar de meest voorkomende zijn Koekblik, (Race)monster en Gebakje. (www.metronieuws.nl, 05/03/2015)
Mijn Peugeot 206 noem ik soms liefkozend mijn gebakje.... (https://gathering.tweakers.net/forum, 25/03/2015)

5) (2016) (verpl.) zie citaat.

• Een ‘gebakje’ of ‘cadeautje’ (een wat oudere patiënt, vrouwelijk, in de war, vaak met gebroken heup of iets dergelijks). (www.nursing.nl/verpleegkundige-vaktaal-over-kattenwasjes-hoks-en-onderbeurtjes, 29/02/2016)

6) (1990) in de uitdrukking ‘een gebakje bij de koffie halen’ (homotaal) vreemd gaan.

• (Arendo Joustra: Supplement bij het homo-erotisch Woordenboek. In: Homologie 4/90)
• (M.A. van den Broek: Erotisch spreekwoordenboek. 2002)