Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2025)

Gepubliceerd op 21-01-2022

een otter in het bolwerk

betekenis & definitie

(17e eeuw) (ook: een otter in de weg) (inf.) er is onraad; een belemmering. O.a. opgetekend in het werk van P.C. Hooft: "Wat redjement is daer veur de deur? wie leyter dus en krijt? Hier moet een otter int bolwerck, of een baers te gallen wezen." Toch vooral bekend door een spotlied van Vondel, waarin Otto Badius, een Nederduits predikant werd gehekeld.

• otter, een waatergedrogt, bekend bij de Latijnisten met de naam van lutra: en hier van het spreekwoord: daar is een otter in het bolwerk: dat is, daar is onraad: en dewijl dit dier voor soo veel het masculini generis is: seer is geneegen tot geilheid, soo seid men, hij kan … als een otter. (W.A. Winschooten: Seeman, behelsende een grondige uitlegging van de Neederlandse Konst, en Spreekwoorden.... die uit de Seevaart sijn ontleend. 1681)
• Vondel deed vele liedjes op de Contra-Remonstrantsche predikanten in den mond des volks overgaan, die zich dan ook niet ontzagen om op den preekstoel zich over de regering en het volk te beklagen, ‘die meer naar poëten en juristen dan naar de leer der kerke hoorden.’ Kalkoen, trigland, smout, werden allen door vondel belagchelijk voorgesteld, en het volk zong gretig de regels op den rooden neus van den één, of de zwaarlijvigheid van den ander. Vooral toen de predikanten zich tegen samuël coster's schouwburg met klem van redenen verzetten, waaronder de predikant otto badius een der voornaamsten was, dichtte vondel zijn Otter in het Bolwerk en De Poëten tegen de Consistorie, en toen de onverdraagzaamheid zóó verre ging, dat de Remonstrantsche predikant hanekop werd ontslagen, werd door vondel De Rommelpot van 't Hanekot vervaardigd, zooals hij het noemde, ‘Om te kaauwen veur begijnekoeck. En te neurien lijck Hangsje Hangebroeck’, hetgeen bewijst, dat het werkelijk een straatdeun was. (Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859)
• Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer van de anti-Veronica-wetjes had de socialistische woordvoerder drs. J. J. Voogd nog gepleit voor een eerlijke kans aan land voor de Veronica-medewerkers en hun succesvolle programformule. “Dit zijn kennelijk alleen maar krokodilletranen geweest, bedoeld om de achterban rustig te houden", merkte gistermiddag een Veronica-medewerker op. In het memorandum van mr. Roethof wordt onomwonden gesteld, dat toelating van Veroniea In Hilversum „niet minder zal betekenen dan het brengen van de otter in het bolwerk van de zuilen, oftewel het plaatsen van de bij' aan de wortels van het omroepbestel. (De Telegraaf, 01/03/1974)

< >