heette de vermogensbelasting, die het Romeinse volk in tijden van nood moest opbrengen, maar die, als de nood voorbij was, gewoonlijk werd terugbetaald; toen de provincies voldoende geld opbrachten, werd in Italië geen tributum meer geheven (167 v. Chr.).
Het werd, door aangifte van de belastingschuldige zelf, geheven naar het vermogen (oorspronkelijk alleen grondbezit). In de provincies werd het tributum geheven van het grondbezit (tributum soli) en van andere vormen van vermogen (tributum capitis).
