dikwijls met de toevoeging „pas”, is een toverformule, die vooral goochelaars gebruiken, maar die vroeger de aanduiding van de goochelaar zelf was. In deze betekenis duikt het woord in het begin der 17de eeuw in Engeland op, vanwaar het zich via Nederland over Europa verbreidt.
Onder Jacobus I was er in Engeland een hofgoochelaar die de naam Hocus Pocus droeg, klaarblijkelijk naar de door hem gebruikte formule. De oude afleiding uit de consecratieformule Hoe est corpus meum is onwaarschijnlijk; meer recht heeft de verklaring uit de bekende toverformule Hax pax (max), zoals Friedr. Kluge (Etym. Wörterb. d. deutschen Sprache) heeft voorgesteld.
