Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

GENERATIO SPONTANEA

betekenis & definitie

of Generatio equivoca is het ontstaan van levende wezens uit onbezielde stof. Het geloof in generatio spontanea was bij de Ouden zeer verspreid, o.a.

Vergilius’ Bucolica geven hiervan voorbeelden. De overigens goede waarnemer J. B. van Helmont (1577-1644) verklaart, dat muizen uit een ongewassen hemd kunnen voortkomen. Zeer verbreid was het volksgeloof, dat paardeharen, in water gebracht, in lange wormen veranderen (zeer lange wormen, die wel iets op paardehaar lijken, zijn Gordius en Paragordius). De Nederlander Antoni van Leeuwenhoek echter was een overtuigd tegenstander van de generatio spontanea.

Het bleef aan Louis Pasteur (1822-1895) voorbehouden het leerstuk van de experimentele spontane generatie de genadeslag toe te brengen. In een beroemde Mèmoire van 1861 leidde hij zijn serie onderzoekingen omtrent „les générations dites spontanées” in, door aan te tonen dat de meeste infecties uit de atmosfeer plaats hebben en dat door gebruik te maken van kiemvrije voedingsbodems, die Wel met de atmosfeer in verbinding stonden, doch niet met de atmosferische stof konden worden geïnfecteerd, men dit feit kan aantonen. De tegenstand, die Pasteur ondervond, was zeer groot, doch hij trad als overwinnaar uit de strijd. Nimmer heeft hij echter de mogelijkheid van het bestaan van de generatio spontanea geloochend, slechts heeft hij rigoureus aangetoond, dat zij onder experimentele omstandigheden nimmer waargenomen kan worden.

< >