Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 20-08-2018

X

betekenis & definitie

X is eigenlijk geene letter van het Nederlandsche alphabet en komt in Nederlandsche woorden niet voor. Zelfs de naam Texel maakt hierop geene uitzondering, want hij is eene verbastering van Ter IJssel en moet dus niet met x maar met eene dubbele s worden geschreven. Trouwens Roemer Visscher noemde zijne dochter niet Texelschade, maar Tesselschade. Deze letter is de 14de van het Grieksch alphabet en vermoedelnk uit de samech der Phoeniciërs ontstaan.

Zij werd door de Romeinen overgenomen. De Italianen bezigen haar in vreemde namen en vervangen haar voor ’t overige door ss (bijv. Alexander wordt bij hen Alessandro). In het Spaansch wordt zij veelal uitgesproken als j, zoodat Mexico den klank heeft van Mejico, maar voor de a klinkt zij als ss en voor een medeklinker als s. In het Fransch heeft zij in uitheemsche woorden den klank van ks en in inheemsche dien van s. In het Duitsch wordt zij gebezigd voor kes en chs, — in het Deensch en Zweedsch alleen in vreemde woorden, en in het Engelsch gewoonlijk voor den klank ks, en voor de eindlettergreep ion klinkt zij met de i als ksj. Op munten beteekent x, dat zij te Amiens geslagen zijn.

Als getalteeken is de Grieksche ξ´ = 60 en ,ξ´ = 6000, en de Latynsche X — 10. Deze laatste bestaat uit twee vijven (V), met de punten naar elkander toegekeerd. Als verkortingsteeken beduidt X in Latijnsche geschriften denarius, omdat deze uit tien as bestond, en in de wiskunde beteekent zij de onbekende grootheid. In het Canonieke regt beduidt X het eerste deel der Decretalen, en in oude geneeskundige recepten wordt door die letter een ons aangewezen.