Verlamming is het geheel of gedeeltelijk verlies van het bewegingsvermogen (acinesis), al of niet vergezeld van het verlies van de gevoeligheid (anaesthesia). De oorzaken kunnen gelegen zijn in de hersenen of het ruggemerg of in de periphérische zenuwen. Naarmate de stoornissen in die zenuwmiddelpunten min of meer belangrijk zijn, — naarmate voorts de geleiding der periphérische zenuwen slechts bemoeijelijkt of geheel onderdrukt is, verschilt de graad van verlamming. Onvolkomene verlamming noemt men paresis, volkomene paralysis.
Nu eens bepaalt zij zich tot eene enkele zenuw of sommige van hare takken, dan weder strekt zij zich uit over verschillende ligchaamsdeelen. Zetelt de oorzaak in de hersenen, dan wordt de verlamming in den regel slechts aan ééne zijde waargenomen (hemiplegia) en wél aan die, welke tegenovergesteld is aan de aangedane plaats in de hersenen. Bij ruggemergsaandoening zijn de beide ligchaamshelften beneden de aangedane plaats verlamd (paraplegia). Onvolledige centrale verlamming onderscheidt zich meestal door onzekere bevende bewegingen, daar de wil bij belemmerde geleiding slechts nu en dan zijn invloed kan doen gelden. Men geeft hieraan den naam van paralytisch beven (paralysis agitans).
Bij gevoelsverlamming worden dikwijls hevige pijnen waargenomen in de verlamde deelen, hoewel deze voor uitwendige prikkels ongevoelig zijn (anaesthesia dolorosa). De voeding is in de verlamde deelen steeds gestoord, de huid wordt bleek en slap, de temperatuur daalt, de afscheiding van zweet en huidsmeer vermindert, de beenderen verliezen aan gewigt, de spieren worden slap en bleek, gaan over in vet, zijn gemakkelijk te scheuren en veranderen in omvang en gewigt, terwijl ook de zenuwen belangrijke wijzigingen ondergaan. Tot de meest gewone oorzaken van verlamming behooren beleedigingen der organen van het zenuwstelsel, misbruik van verdoovende middelen, van lood, kwik, arsenicum, hevige gemoedsaandoeningen, misbruik van sterken drank en rheumatismus. De voorzegging is in het algemeen ongunstig en de behandeling moet naar de oorzaken worden geregeld.
