Pau, de hoofdstad van het Fransche departement Basses Pyrénées, ligt aan de Gave de Pau, waarover, behalve 4 kleine bruggen, eene fraaije, hooge brug van 7 bogen is gelegd. Men vindt er sierlijke wandelplaatsen en een groot plein (Place Royale) met een bekoorlijk uitzigt en een ruiterstandbeeld van Hendrik IV. Aan het westelijk uiteinde der stad en door 3 bruggen met deze verbonden, verheft zich het naar Hendrik IV genoemde kasteel, waar deze Koning in 1553 geboren werd en zijne kindsche dagen zag voorbijgaan. Het werd in de 14de eeuw door Gaston Phoebus, graaf van Foix, gebouwd en in de 16de door Margaretha van Valois hersteld.
Het is aan de zijden met 5 torens voorzien en bevat van binnen onderscheidene fraaije zalen met gobelins, kunstgewrochten en oudheden, alsmede eene in 1843 voltooide kapél. Tot de merkwaardige gebouwen der stad behooren voorts: de kerken van St. Martin en St. Jacques, het nieuwe paleis van Justitie, de nieuwe hal met ruime bogengangen, waar de mairie, de bibliotheek en het muséum geplaatst zijn, de groote kazerne, het gebouw der prefectuur en de nieuwe schouwburg, van wit marmer opgetrokken. Pau was te voren de residentie der Koningen van Neder-Navarre (Béarn), en is thans de zetel van een prefect, van het departementsbestuur en van eenige regtbanken, en bezit, nadat de universiteit, door Lodewijk XIV in 1714 gesticht, tijdens de Groote Omwenteling opgeheven en ook de Académie van Kunsten en Wetenschappen, in 1721 aldaar verrezen, bezweken is, een lycéum, eene kweekschool voor onderwijzers, eene godgeleerde school, eene teeken- en eene handelsschool, eene bibliotheek met 25000 deelen, een muséum, en onderscheidene instellingen van weldadigheid en geleerde genootschappen. Men vervaardigt er linnen en katoenen stoffen, tapijten, hoeden, leder, papier enz., — ook zijn er verwerijen, bleekerijen en stoomwasscherijen. De handel bloeit er en bepaalt zich vooral tot linnen, wijn, hammen, marmer, kalk en kastanjes. Deze stad is voorts eene stapelplaats van papier, hars en timmerhout; zij heeft 4 druk bezochte markten en ligt aan den Franschen Zuiderspoorweg (Tarbes— Bayonne).
Het aantal inwoners is er ruim 27000 (1872). Het klimaat is er zeer gunstig voor zwakke en zieke personen, weshalve de stad vooral druk bezocht wordt door Engelschen, die er ook eene kerk hebben. De gemiddelde warmte bedraagt er ruim 16° C., — en die van den winter 7° C. In haren omtrek verbouwt men goeden wijn, bekend onder den naam van Jurançon. Behalve Hendrik IV aanschouwden er ook Gaston de Foix en Bernadette het levenslicht. In 1848 was het kasteel te Pau geruimen tijd de verblijfplaats van den gevangen Abd-el-Kader.
