Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 10-08-2018

Paarlmoer

betekenis & definitie

Paarlmoer of parelmoer noemt men de binnenste lagen der schelpen van parelmossels en andere weekdieren, welke lagen zich door een fraai kleurenspel onderscheiden, hetwelk op de wetten der interferentie van het licht berust. De paarlmoerlaag namelijk bestaat uit dunne blaadjes, welke niet evenwijdig zijn aan de oppervlakte der schelp en zich ook niet regelmatig over de geheele oppervlakte uitstrekken, maar in kleine deelen verdeeld zijn, zoodat er overal randen eenigzins uitsteken. De eigenaardige glans ontstaat door het feit, dat een gedeelte van het licht door de bovenste en een ander gedeelte door de dieper gelegene lagen wordt teruggekaatst, en het kleurenspel wordt veroorzaakt door de interferentie van de lichtstralen, die de iets hooger gelegene randen en de lager gelegene groeven verlaten.

Het paarlmoer bestaat uit koolzuurcalcium met eenige organische bestanddeelen, en men verkrijgt de schelpen, waarin het zich bevindt, vooral bij het visschen naar paarlen, zooals in de Perzische Golf en de Roode Zee, bij de Soeloe- en sommige Zuidzee-eilanden, alsmede in de baai van Panama en in de Golf van Nicoya, In den handel heeft men Manzanilla-, Macassar- en Zuidzeepaarlmoer, en men verdeelt deze soorten, van welke de tweede voor de beste gehouden wordt, in witte en zwarte. Ook de rivierpaarlmossel levert fraai paarlmoer, en men vindt het ook in Nautilus Pompilius, Haliotis Iris en Turbo olearius. De schelp van Strombus gigas gelijkt meer op porselein en wordt in Italië tot het vervaardigen van cameeën gebezigd.

Om het paarlmoer te verwerken, maakt men het met een beiteltje los van de schelp, waarna men de stukken op de draaibank kan brengen of ze met tripel polijsten. Men gebruikt het vooral tot het inleggen van voorwerpen van weelde; ook vervaardigt men daarvan vele kleine voorwerpen, zooals mesheften, knoopen, knoppen, fiches enz. Om het paarlmoer zwart te maken, legt men het in eene neutrale, geconcentreerde oplossing van helschen steen, spoelt het na verloop van 12 uur met gedestilleerd water af, legt het vervolgens in eene oplossing van keukenzout en plaatst het in vochtigen toestand in het zonnelicht. Er wordt ook paarlmoer op kunstmatige wijze vervaardigd, inzonderheid van vischschubben, alsmede door eene gelatinefoelie met paarl-essence te bestrijken, met eene gelatine-oplossing te bedekken en dan te laten droogen, waarna men het blad in eene oplossing legt van 1 deel aluin op 18 deelen water en eindelijk met eene verdunde oplossing van potasch afspoelt en ten slotte droogt.