Orinoco (De), eene der voornaamste rivieren van Zuid-Amerika, ontspringt uit bronnen, die tot nu toe door geen Europeaan bezocht, maar tusschen 2 en 3° N. B. in de nabijheid van die der Rio Parime (eene zijrivier der Maranon) op de Siërra Parime in het hoogland van Guyana (waarschijnlijk niet hooger dan 1500 Ned. el boven den zeespiegel) gelegen zijn. Haar bovenloop kronkelt door de bergstreek, deze vervolgens omzoomend, daar zij eene groote spiraal beschrijft rondom hare bron, zoodat de mond der rivier slechts ongeveer 890 Ned. mijl verwijderd is van hare bron, terwijl hare lengte 2500 Ned. mijl bedraagt. Gedurende het eerste gedeelte van haren loop (560 Ned. mijl) heeft zij een zeer sterken stroom en ook dan reeds een aanmerkelijken rijkdom van water, daar zij 6½ dagreizen boven Esmeralda eene breedte bezit van 600—750 Ned. el. Zoodra de rivier bij Esmeralda haar brongebied verlaten heeft, aanvaardt zij haren middenloop, erlangt eene westelijke rigting en begeeft zich in de vlakte der Maranon, doch volgt er eene tegenovergestelde rigting, bij eene breedte van 1000 Ned. el statig voorwaarts stroomend.
Hier zendt zij een zijtak uit naar de Cassiquiare, welke zich uitstort in de Rio Negro en alzoo eene verbinding vormt met de Maranon. Kort daarna, beneden San Fernando da Atabapo, wendt de Orinoco zich noordwaarts en betreedt het gebied der watervallen (raudales). Talrijke granietketens verheffen zich hier uit de bedding der rivier, welke er eene breedte heeft van 3tot 5000 Ned. el, en daardoor ontstaan stroomversnellingen en watervallen, van welke die van Maypures en Atures de vermaardste zijn. Talrijke zijrivieren dalen af van de gebergten van Guyana, van de Andes en van de bergen van Venezuéla; de voornaamste zijn op de linkeroever: De Guaviare, de Meta, de Vichada, de Arauca en de Apure, — en op den regter oever, de Ventuari, Caura en Caroni. Bij den mond der Apure neemt de benedenloop der Orinoco een aanvang; zij wendt zich daarbij oostwaarts en stroomt ter breedte van 6tot 7000 Ned. el tusschen digte wonden met tragen loop door de vlakte (Llanos), die zich van hare oevers, tusschen de Siërra Parime en het kustgebied van Venezuéla, tot aan den mond der Orinoco uitstrekken. Na het opnemen van de Caroni vormt zij eene delta, welke eene uitgestrektheid heeft van 400 O geogr. mijl, terwijl zij zich in tallooze armen en kanalen verdeelt, welke zich tusschen groote en kleine eilanden naar den Atlantischen Oceaan spoeden. Hierdoor ontstaat een doolhof van omstreeks 50 monden over een afstand van 260 Ned. mijl, doch van deze zijn slechts 7 bevaarbaar. De voornaamste, la Boca de Navios, tevens de éénige voor groote schepen, is omstreeks 6 Ned. mijl breed en erlangt tusschen Ponto Barima en het eiland Nuima eene breedte van bijna 37 Ned. mijl.
De rivier is van de zee tot aan de watervallen van Atures, alzoo over eene lengte van ongeveer 1500 Ned. mijl bevaarbaar, — en ook boven Maypures is wederom een aanzienlijk gedeelte geschikt voor de scheepvaart. De melkwitte wateren der Orinoco zijn tot op aanmerkelijken afstand in den Atlantischen Oceaan duidelijk te onderscheiden. De spiegel der rivier ligt op 37 Ned. mijl beneden Esmeralda (36°' N. B.) 283, — bij haar vereenigingspunt met de Guaviare 227, — en bij hare tweede ombuiging (73°9' N. B.) slechts 63 Ned. el boven de oppervlakte der zee. Hare jaarlijksche overstrooming neemt een aanvang in April, bereikt in September den hoogsten stand en neemt in Februarij een einde. Het water bedekt dan hier en daar de oevers over eene breedte van 190 Ned. mijl.
De diepte der rivier is op vele plaatsen zeer aanzienlijk, en haar stroomgebied heeft eene uitgebreidheid van omstreeks 17700 geogr. mijl. Van de weinige steden, aan de Orinoco gelegen, is Ciudad Bolivar (Angostura) de voornaamste. Tusschen deze en Trinidad bestaat eene maandelijksche stoombootverbinding, en gedurende den tijd van hoog water varen kleinere stoomschepen van Ciudad Bolivar tot aan San Fernando de Apure. De oevers der Orinoco zijn schilderachtig schoon.
