Mortel is eene vermenging van metselspeciën, die in zoodanige verhouding bijeengevoegd worden als de aard van het metselwerk vordert, waartoe die vermenging moet gebezigd worden. Men onderscheidt o.a. bij den waterstaat in ons Vaderland 4 soorten van mortel, namelijk kalkmortel, slappen basterd trasmortel, basterd trasmortel en sterken trasmortel. Kalkmortel bestaat uit 3 deelen steenkalk met 3 deelen zand of uit 5 deelen schelpkalk met 3½ deelen zand. De overige soorten zijn met tras of cement en zand zamengesteld.
Van groot belang is de hydraulische mortel. Sommige kalksteenen namelijk, die meer dan 10% kiezelaarde bevatten, vormen, na het branden, met water een mager deeg, dat onder den invloed van water na langer of korter tijd hard wordt. Zulke kalksteenen noemt men hydraulischen kalk, en men bezigt dezen tot het bereiden van hydraulischen mortel of watermortel. Zie voorts onder Beton en Cement.
