Lyon, de hoofdstad van het departement Rhône, is na Parjjs de grootste en belangrijkste stad van Frankrijk, de zetel van een aartsbisschop, van een Hof van Appél, van andere regtbanken, van eene Kamer van Koophandel en Landbouw, en onderscheidt zich door hare uitgebreide nijverheid. Zij ligt aan het vereenigingspunt van de Rhône en de Saône, gedeeltelijk op het langwerpige schiereiland tusschen deze beide rivieren, gedeeltelijk op de daar tegenoverliggende, heuvelaehtige oevers, omgeven door fraaije tuinen, wijngaarden en buitenverblijven. De stad heeft, evenals Parjjs, eene afzonderlijke wetgeving en is verdeeld in 5 arrondissementen met 27 parochiën. Zjj telde in 1872 ruim 323000 inwoners.
Voorts is Lyon eene vesting van den eersten rang, door vele gedetacheerde forten verdedigd, hoewel deze meer bestemd schijnen om de stad in bedwang te houden, dan om een vijand af te weren. De straten zijn er meerendeels naauw en krom, en de huizen verbazend hoog. Intusschen zjjn er ook onderscheidene lange, breede en regelmatige straten, voorts 56 pleinen, 28 voortreffelijke kaden, 7 bruggen over de Rhône, 10 over de Saône, 18 de overige gebouwen zjjn merkwaardig: het stadhuis, een der grootste van Europa, met het stedeljjk archief, de bronzen groepen van de Rhône en de Saône, een klokketoren en een ruiterstandbeeld van Hendrik IV, het Massif des Terreaux, het paleis St. Pierre, een voormalig Benedictijner klooster, met scholen voor kunst en muséa, de Beurs met 2 prachtige gevels, het paleis van Justitie met 24 Corintische zuilen, de groote schouwburg, benevens het Théâtre des Célestins en het Théâtre de la galerie de l’Argue, de Bank, de Munt, de Rjjks-tabaksfabriek, het arsenaal der artillerie, eenige kazernen, gevangenissen en hospitalen. Sedert 1866 bezit de stad eene waterleiding.
Ook heeft men er vele wetenschappelijke genootschappen, instellingen van weldadigheid en leerscholen. Tot deze behooren de hoogeschool, de school voor geneeskunde, de school voor artillerie, het lycéum, het seminarium voor geestelijken, dat voor onderwijzeressen, de school voor schoone kunsten, die voor land- en tuinbouw, de nijverheidsschool, de handelssehool enz. De stadsboekerij telt 150000 deelen en 2400 handschriften, en die van het Palais des beaux arts 160000 deelen en 40000 kopergravures en teekeningen, alsmede schilderijen, beeldhouwwerken enz. Ook heeft men er een acclimatisatietuin, eene sterrewacht enz. Tot de geleerde genootschappen behooren er de Académie van Wetenschappen, het Landbouwgenbotsehap, het Genootschap voor Natuurkunde enz., en van de inrigtingen van weldadigheid vermelden wij het grootsche Hôtel-Dieu, het Hospice de la Charité en het ziekenhuis Antiquaille.
Met betrekking tot het vervaardigen van zijden stoffen bekleedt Lyon den eersten rang onder alle steden der wereld. Men heeft er geene groote fabrieken, maar de arbeiders werken er voor rpke ondernemers in kleine werkplaatsen, waar men hun de zijde en de patronen levert. Het aantal weefstoelen in en om de stad beloopt 70000 en het aantal werklieden 140000, van welke ongeveer de helft in Lyon gevestigd is. De waarde der jaarlijks geleverde voortbrengselen wordt geraamd op 400 millioen francs. Aan die weverijen zjjn weder omstreeks 80 verwerpen verbonden met meer dan 2000 werklieden, en in de goud- en zilversmederjjen zijn 800 werklieden bezig.
Ook vervaardigt men er weefstoelen en al wat wijders voor de weverijen noodig is. Er zijn 80 hoedenfabrieken, die jaarlijks 450000 hoeden leveren, 12 machinenfabrieken, groote ijzergieterijen met 9000 werklieden, koper- en bronsgieterpen, naaldenfabrieken, knoopen-en bloemenmakerijen, behangselfabrieken, boekdrukkerijen, fabrieken voor chemicaliën, likeuren, kaarsen, zeep, chocolade, wasdoek enz., benevens pottebakkerijen en 15 bierbrouwerijen. Ook de handel is er van groot belang en wordt er bevorderd door de rivieren en door talrijke spoorwegen, die de stad met Parps, Marseille, Genève enz. verbinden. Die handel bepaalt zich vooral tot zijde en zpden stoffen, wijn, brandewijn, katoen, wol, laken, steenkolen, kastanjes, kaas, specerijen, graan, meel, olie, zeep, stroohoeden enz.
Lyon was reeds in den tpd der aloude Galliërs eene aanzienlijke marktplaats in Gallia Lugdunensis en droeg den naam van Lugdunum. In 43 vóór Chr. bragt Manutms Flanous eene Eomeinsche volkplanting derwaarts, waarna de stad zich onder de Romeinsehe heerschappij voorspoedig ontwikkelde. Augustus vestigde er jaren lang zjjn verblpf, en keizer Claudius aanschouwde er, evenals Germanicus en Caracalla, het levenslicht en verfraaide de stad. Toen reeds vond men er een prachtig Keizerlijk paleis en eene Munt. Onder het bestuur van Nero werd zjj eene prooi der vlammen, en na haren opbouw verkreeg zjj den eersten rang onder de steden van Gallië. Thans vindt men er in waterleidingen en schouwburgen nog overblijfselen uit den tijd der Romeinen. Het Christendom vond in Gallië het eerst te Lyon een goeden grond. Dâàr vloeide het bloed der martelaars, maar dâàr verrees tevens de eerste Christelijke kerk des lands.
Veel had de stad te lpden in de dagen der volksverhuizing. Stïlicho schonk haar in 407 aan de Bourgondiërs, die haar tot eene der 4 hoofd steden van hun rpk in Gallië verhieven. Onder Chlotarius I werd zij door de Franken veroverd. Schoon in de 8ste eeuw door de Saracenen geplunderd, zag zjj, inzonderheid onder Karei de Groote, hare welvaart toenemen, vormde met omliggende landen onder eigen graven het graafschap Lyonnais en verviel onder keizer Koenraad II aan het Duitsche rpk. In 1178 kwam de stad met het graafschap onder het gezag van de Aartsbisschoppen van Lyon, en in 1247 en 1254 werden er belangrijke kerkvergaderingen gehouden. De Aartsbisschoppen stelden zich in 1274 onder de bescherming van Frankrijk, en in 1363 werd het graafschap Lyonnais in Frankrijk ingelpfd. Voorts heeft Lyon verbazend veel geleden in den tpd der Groote Omwenteling. Hoewel het volk in 1789 het hechte slot Pierre-en-Cise sloopte, gedroeg zich de stad vrp laauw ten opzigte van de Revolutie, ja, zjj verzette zich zelfs openlpk tegen het Schrikbewind, door den 29sten Mei 1793 de vaan van den opstand te verheffen en den Jacobijnschen gemeenteraad te verdrijven; doch reeds den 7den Augustus van dat jaar omsingelde een leger der Nationale Conventie de stad, welke zich den HF™ October op genade en ongenade moest overgeven.
De schuldigen werden bp honderdtallen door de overwinnaars met kartetsen doodgeschoten en de Nationale Conventie sprak over de stad het vonnis der verdelging uit. Collot d’Herbois, Fouché en Couthon waren met de uitvoering daarvan belast. Omstreeks 6000 menschen ondergingen het oordeel des doods en gedurende 5 maanden sloopte men de schoonste gebouwen. Ook de 9de Thermidor kwam Lyon op bloed te staan. Langzamerhand herstelde zich de stad van deze geweldige schokken, doch eerst in 1815 spreidden nijverheid en handel er weder de wieken uit, die echter bij latere omwentelingen weder werden gekort. Ook werd zjj zelve door 3 bloedige oproeren geteisterd. Het eerste, den 21 sten November 1831 uitbarstende, ontstond door de zijdewevers in de voorstad La Croix Rousse, waar men hooger werkloon verlangde. De opstandelingen versloegen de Nationale garde, deden barricaden verrijzen, verdreven de bezetting, en vernielden de huizen, eigendommen en gereedschappen van onderscheidene fabrikanten.
Eerst de komst van den maarschalk Soult met 20000 man, vergezeld van den hertog van Orleans, herstelde de rust. Een dergelijke opstand, doch meer van staatkundigen aard, ontstond in April 1834. De Republikeinen hadden zich met de werklieden verbonden om de regéring omver te werpen, en geheime genootschappen bragten de zaak iu verband met dergelijke oproeren te Parijs, in den Elzas en in het zuiden des rijks. Vijf dagen aaneen werd in de straten met verbittering gestreden. De troepen van generaal Aymar moesten huizen en straten stormenderhand veroveren en men schatte de schade op onderscheidene millioenen francs. In plaats van het Republicanismus verkreeg van dien tpd af het Ultramontanismus te Lyon eene wijkplaats, vanwaar het een geestelijken oorlog voerde tegen den Staat.
In Oetober en November 1840 werd er groote schade aangerigt door de overstrooming der Saône. De omwenteling van 24 Februarij 1848 verstoorde geenszins de rust te Lyon, maar den 15d<® Junjj 1849 barstte er een opstand uit, welke in verband stond met dien te Parijs en onderdrukt werd door de troepen van generaal Magnan. Gedurende den Duitseh-Franschen oorlog werd den 4de» September 1870, bjj het berigt der capitulatie van Sédan, te Lyon het stadhuis door het volk bezet en de republiek afgekondigd. Onderscheidene pogingen van geheime genootschappen om de orde te verstoren (28 September en 20 October 1870, 22 Maart en 30 April 1871) mislukten zonder bloedverlies, behalve de laatste, bjj welke zich de troepen na een kort gevecht meester maakten van de barricaden, door de opstandelingen opgebouwd. De stad is toen verklaard in staat van beleg, en deze duurt ook nu (1877) nog voort.
