Leeuwarden, de hoofdstad van de Nederlandsche provincie Friesland, ligt aan den oever der voormalige Middelzee, aan het vereenigingspunt van onderscheidene kanalen en spoorwegen (naar Groningen, Harlingen en Heerenveen) en in een zeer vruchtbaar oord, grootendeels omringd door vette weilanden met kostelijk melkvee. De voormalige wallen, voor zoover zij nog bestaan, zijn er in bevallige wandelingen herschapen, en aan de fraaije, zindelijke stad is sedert den aanleg van den spoorweg een nieuw, prachtig gedeelte toegevoegd. In de stad heeft men den sierlijken Prinsentuin, eene geliefkoosde ontspanningsplaats der ingezetenen, het Koninklijk paleis of voormalig Hof der Friesche stadhouders, thans tijdelijk afgestaan tot hoogere burgerschool voor meisjes, een deftig paleis van justitie met de Provinciale bibliotheek en het muséum van oudheidkunde, eene prachtige hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus voor jongens, eene antieke kanselarij en eenige bezienswaardige kerken. Men heeft er voorts een gymnasium, en het lager en middelbaar onderwijs is er op uitstekenden voet geregeld.
Zij is de zetel van het Friesch Genootschap voor GeschiedOudheid- en Taalkunde, alsmede van de Friesche Maatschappij van landbouw. De inwoners, omstreeks 30000 in getal, vinden vooral hun bestaan in een levendigen binnenlandschen handel, in talrijke goud- en zilversmederijen, alsmede in onderscheidene fabrieken. Men vervaardigt er piano’s en orgels, papier, lijm, zeep, leder, bier enz., en de drukbezochte weekmarkt is er het middelpunt van een levendigen omzet in graan, vee, boter, kaas, cichorei, vlas enz.— In de 13de eeuw lag Leeuwarden nog aan de Middelzee, doch deze is door aanslibbing allengs in vruchtbaar kleiland herschapen. In 1490 bouwde hertog Albrecht van Beijeren er een kasteel, en in 1504 werd deze stad de zetel van het hooggeregtshof van Friesland. In 1559 was zij korten tijd de verblijfplaats van een bisschop, en thans nog heeft men er het hooggeregtshof voor Friesland, Groningen en Drenthe.
