Heldentijdperk noemt men in ruimeren zin het tijdperk in de geschiedenis van een volk, waarin het zich door grootsche krijgsbedrijven, door bewonderenswaardige blijken van moed en dapperheid onderscheiden heeft, en in meer beperkte beteekenis den tijd, waarin eene reeks van mannen geleefd heeft, die met zelfverloochenende onverschrokkenheid zijn opgetreden om het vaderland te verdedigen of te bevrijden.
Men vindt bij het eene volk zulk een tijdperk veel vroeger dan bij het andere. Veelal behoort intusschen het heldentijdperk tot het rijkversierde gebied der overlevering. Schitterend is vooral het heldentijdperk der Grieken, desgelijks aan gene zijde van het aanvangspunt der geschiedenis gelegen. Hunne oude helden zijn met de goden vermaagschapt en zelven halfgoden. Waar liet monotheïsmus heerscht, zooals bij de Israëlieten, zijn daarentegen de helden dienstknechten en gunstelingen van God, die naar Gods bevel en door Gods bijstand de dapperste daden verrigten. Het is veelal moeijelijk, uit de omhulselen der sage de historische kern aan het licht te brengen. — Spreekt men in ons Vaderland van een heldentijdperk, zoo bedoelt men daarmede gewoonlijk dat van onzen tachtigjarigen strijd tegen Spanje.
