Havel (De) is de belangrijkste zijrivier der Elbe op den regteroever van deze. Hare bronnen zijn slechts 13 1/2 geogr. mijl van haren mond verwijderd, doch zij heeft eene lengte van 471/2 geogr. mijl en een stroomgebied van 479 ☐ geogr. mijl. Zij bestaat hoofdzakelijk uit eene reeks van meren, en neemt een aanvang bij Neustrelitz in Mecklenburg ter hoogte van 70 Ned. el boven de oppervlakte der zee uit riviertjes, die de Röthelsee bij Kratzeburg en de Groote Bodensee verlaten en daarna te zamen door eene rij van 17 meren stroomen. Bij de stad Fürstenberg, waar zij reeds bevaarbaar is, vormt zij onder den naam van Daalen de grensscheiding tusschen Mecklenburg en het district Potsdam van de Pruissische provincie Brandenburg, waarin zij over eene lengte van 41 geogr. mijl met een grooten boog langs de steden Zehdenick, Liebenwalde, Oraniënburg, Spandau aan den mond der Spree, Potsdam, Brandenburg, Plaue, Rathenau en Havelberg vloeit, waarna zij zich tegenover Werben uitstort in de Elbe.
Door het opnemen der Spree, die haar in lengte evenaart, ondergaat zij eene belangrijke verandering. Van Spandau naar Plaue stroomt zij met zeer verschillende breedte en diepte westwaarts, terwijl zij zich hier en daar tot uitgestrekte meren uitbreidt. Hiertoe behooren het Tegeler Meer bij Tegel, het Groote Meer tusschen Spandau en Potsdam, het Fahrlandmeer, het Jungfernmeer bij Potsdam, en het Schwilowmeer bij Werder. In de gedaante van een meer zet zij haren weg voort, erlangt bij Deetz eene breedte van 250 tot 300 Ned. el, terwijl daarna hare oevers weder tot elkander naderen tot op een afstand van nog geen 100 Ned. el. Zoo spoedt zij zich naar de stad Brandenburg, waarna zij zich uitbreidt tot het Beetzmeer en later tot het Plauënmeer. Van hier nadert zij tot de Elbe, en ook de plaats, waar zij deze rivier ontmoet, is eene aanzienlijke waterkom. De Havel is voor den binnenlandschen handel van Pruissen van veel belang. Hier en daar is dat belang vergroot door kanalen, zooals het Ruppiner Kanaal tusschen Oraniënburg en Havelberg, waardoor de kronkelingen der rivier worden afgesneden, — het Finow-Kanaal, dat haar in verband brengt met de Oder, — en het Plauënsche Kanaal, hetwelk van het Plauënsche meer voortschrijdt naar de Elbe.
