Gouda, eene stad in de Nederlandsche provincie Zuid-Holland, ligt aan de Hollandsche IJssel en de Gouwe, 4 uur gaans van Rotterdam en 7 van Utrecht en is met deze steden, alsmede met ’s Gravenhage door spoorwegen verbonden.
Zij telt bijna 20.000 zielen, is de hoofdplaats van een kanton en bezit een gymnasium, eene meisjesschool van meer uitgebreid lager onderwijs, eene Rijks hoogere burgerschool met driejarigen cursus, eene R. Katholieke en verschillende Protestantsche gemeenten, en is vooral merkwaardig wegens de geschilderde glazen in de Groote of St. Janskerk, welke meerendeels afkomstig zijn van de gebroeders Grabeth. In dezelfde kerk vindt men onder anderen de praalgraven van Hiéronymus van Beverninck en den scheepskapitein Roemer Vlack (♰ 1703).
Ook het stadhuis, begonnen in 1449 en voltooid in 1603, maar tegen het einde der 17de eeuw vernieuwd, is bezienswaardig, terwijl de stedelijke boekerij onderscheidene handschriften van Erasmus bevat.
Er is een aanzienlijke kaashandel, en vooral in vroegeren tijd bloeiden er de pijpenmakerijen en bierbrouwerijen. Voorts heeft men er thans een groot aantal garenspinnerijen, pottebakkerijen, goud- en zilversmederijen, eene fabriek van stearine-kaarsen, enz. Gouda is de geboorteplaats van reeds vermelden Beverninck, alsook van Cornelis en Frederik Houtman, van Nicolaas Hartsoeker en van Hiéronymus van Alphen.
