Forum was bij de Romeinen de naam van het marktplein. Het oorspronkelijk Forum te Rome, thans het Campo Vaccino, is een kunstmatig geëffend plein in het midden der stad, waar het een langwerpig vierkant vormde, dat zich uitstrekte van het noordwesten naar het zuidoosten, — van den voet van den Capitolijnschen heuvel, waar zich de boog van Septimius Severus verheft, tot aan den boog van Titus over eene lengte van 200 met eene breedte van 60 tot 37 Ned. el. Het was in twee helften verdeeld, namelijk het Comitium, bestemd voor regtszaken, en het eigenlijke Forum, hetwelk voor handel, volksvergaderingen en gevechten van gladiatores gebezigd werd. De eerste helft was door tempels en openbare gebouwen, — de tweede door steenen gaanderijen en winkels omgeven.
Later zijn deze gaanderijen door prachtige gebouwen vervangen, welke voor de regtspraak of voor den handel moesten dienen. Op het Comitium en op het Forum verhieven zich onderscheidene gedenkteekenen, — op het laatste onder anderen de Columna rostrata van Duilius. Aan het Comitium, waar zich de regtszaal van den praetor urbanus bevond, grensde de vergaderplaats van den Senaat. Aan het eene uiteinde van het Forum bij den Clivus Capitolinus verhief zich de tempel van Saturrnus, alsmede de schatkamer (Aerarium) en het staatsarchief (Tabularium). Aan de noordzijde van het plein bevonden zich vóór de Basilica argentaria 3 doorgangen of passages (Jani), en in den middelsten (Janus medius) werd beurs gehouden. De grenzen tusschen het Forum en Comitium waren aangewezen door de Rostra of de redenaarstribune. — Na Julius Caesar en Augustus verloor het Forum Romanum zijn voormaligen invloed op het staatkundig leven des volks, hoewel men dit plein bij voortduring verfraaide. Veel prachtiger evenwel waren de fora, die na Julius Caesar door verschillende Keizers gebouwd werden en niet zoo zeer in open pleinen als in tempels, zalen en zuilengangen bestonden, zooals dat van Julius Caesar, van Augustus, van Domitianus en van Trajanus, die ten noorden van het oude Forum eene reeks van grootsche gebouwen vormden. Ook waren er in het tijdperk der Romeinsche heerschappij onderscheidene plaatsen binnen en buiten de grenzen van Italië, die den naam van Forum droegen, zooals Forum Hadriani (het tegenwoordige Voorburg) enz. — Elke regtbank wordt in onzen tijd nog wel eens overdragtelijk forum genoemd.
