Diorama. De Fransche schilder Daguerre, die later door de uitvinding van de daguerrotypie (zie aldaar) een beroemden naam verwierf, stelde in 1832 te Parijs schilderijen ten toon, die eene groote aantrekkelijkheid hadden: voor het publiek. Zij schetsten hetzelfde voorwerp in verschillende toestanden. Eene zeer doorzigtige stof vertoont bijvoorbeeld het voorwerp in eene bepaalde gesteldheid bij opvallend licht, en op de andere zijde heeft men op behoorlijke plaatsen verven aangebragt, welke bij doorvallend licht uitkomen.
Hiertoe wordt het stuk in eene lijst gevat en in een venster geplaatst, hetwelk men (zie bijstaande figuur) met de blinden A, A, A kan sluiten. Boven dat venster is een tweede D, welks licht evenwel niet op de achterzijde der schilderij kan vallen. Daarentegen kaatst een spiegel in B de lichtstralen, die door D dringen zoodanig terug, dat zij op de voorzijde der schilderij vallen. Wanneer iemand het stuk aan de voorzijde lang genoeg bekeken heeft, laat men ongemerkt een scherm vallen tusschen den spiegel en de schilderij en men schuift de blinden A, A, A open, zoodat het stuk zich nu bij doorvallend licht, en dus met de aan de achterzijde geschilderde schaduwen en kleuren geheel anders vertoont.
De uitvinder had dan ook zijne onderwerpen op eene zeer verrassende wijze gekozen. Vooral beviel zijne „Mis om middernacht”, waarbij men bij opvallend licht eene ledige en bij doorvallend licht eene met menschen gevulde kerk aanschouwde, — alsmede „Goldau”, waarbij men een rustig en bekoorlijk dal voor zich zag, terwijl vervolgens bij het schuimen der golven van het meer en bij neêrstortende rotsen een tooneel van verwoesting zich vertoonde. Bij zulke voorstellingen wordt de indruk veelal verhoogd door het luiden van klokken, het rommelen van den donder en dergelijke klanken, die in verband staan met het onderwerp. Door het aanbrengen van gekleurde glazen achter de schilderij kan men bij doorvallend licht het effect aanmerkelijk wijzigen. In Duitschland heeft vooral Gropius te Berlijn aan het diorama een hoogen trap van volkomenheid gegeven.
