Brielle of de Briel is eene Nederlandsche stad op het Zuid-Hollandsch eiland Voorne aan den mond van de Maas, aldaar het Brielsche diep genaamd. Zij telt ruim 3000 inwoners en bezit eenige aanzienlijke gebouwen, waartoe de St.
Catharina-kerk met het praalgraf van Philips van Almonde (✝ 1711), en het stadhuis met eene fraaije schilderij, voorstellende de inneming der stad door de Watergeuzen, behooren. Brielle is de hoofdplaats van een arrondissement en van een kanton; men heeft er een gymnasium en onderscheidene fabrieken.
In 1280 wordt de Briel een dorp genoemd en in 1330 onder de steden gerekend. Deze stad is merkwaardig in de geschiedenis des Vaderlands, daar zij de eerste was, die in den aanvang van den Tachtigjarigen oorlog op de Spanjaarden veroverd werd. Dit geschiedde door de Watergeuzen onder aanvoering van Lumey, graaf van der Mark op den 1sten April 1572 ; vandaar het bekende rijmpje: “Op den eersten April verloor Alva zijn Bril”. — In 1585 werd de Briel met Rammekens en Vlissingen aan Engeland verpand en kreeg eene Engelsche bezetting tot in 1616, toen gemelde plaatsen door Oldenbarneveld voor 3 millioen gulden werden gelost. In 1813 maakten de inwoners van Brielle de Fransche bezetting gevangen en zonden haar naar ’s Hage. Voorheen was de stad door aarden wallen omgeven, die in 1702 door muren vervangen zijn. De vestingwerken, in 1781 en later aanmerkelijk verbeterd, worden er in goeden staat onderhouden.
