(1860—1930). Wat Dr.
Abraham Kuyper is geweest voor het Calvinistisch deel van ons volk, dat was mr. Pieter Jelles Troelstra voor de partij der socialisten.
Als volks-redenaar oefende hij een meeslependen invloed uit en in ’t parlement was hij een handig debater.Pieter Jelles werd te Leeuwarden uit den gegoeden burgerstand geboren. Na volbrachte studie in de rechten aan de Universiteit te Groningen, vestigde Troelstra zich in 1888 als advocaat te Leeuwarden. In 1890 sloot hij zich bij den Sociaal-Democratischen Bond aan, doch vond in zijn geboortestad zo weinig sympathie, dat hij in 1893 naar Amsterdam vertrok, waar hij in hevig conflict geraakte met Domela Nieuwenhuis, met wien hij in 1894 brak, om in samenwerking met v. Kol, Schaper en anderen de Sociaal-Democratische Arbeiders-Partij (S.D.A.P.) te slichten. In dezen tijd woonde hij te Utrecht; hier stichtte en redigeerde hij eerst „De Baanbreker”, later „De Socialist” en eindelijk het dagblad „Het Volk”. Dit laatste blad werd het partijorgaan, met Troelstra als hoofdredacteur. In 1897 werd Troelstra in de Tweede Kamer gekozen; met een onderbreking van slechts één jaar, is hij lid gebleven tot 1924.
In de Kamer ijverde hij voor de socialistische beweging en toonde hij zich een handig politicus van groten invloed. Na 20jarigen strijd zag de arbeiderspartij in 1917 haar wens inzake algemeen kiesrecht vervuld. Gedurende den oorlog diende hij de nationale gedachte, maar in November 1918, na de revolutie in Duitsland, verkeerde Troelstra in de mening, dat de kans gunstig was voor een revolutie. Dit bleek een noodlottige vergissing, waarvan hij de gevolgen niet meer is te boven gekomen. Zijn loopbaan was hierdoor gebroken. Weldra werd hij ook door ziekte genoodzaakt zich terug te trekken; maar de genegenheid van de arbeiderspartij hield hij. In 1930 overleed Troelstra te ’s Gravenhage.
Zijn politieke werkzaamheid nam hem bijna zijn ganse leven zó in beslag, dat zijn niet onbelangrijk letterkundig talent niet tot volle ontplooiing kon komen. Troelstra was internationalist, maar hij voelde zich niettemin Fries in hart en nieren. Zijn liefde voor Friesland en zijn taal blijkt uit tal van Friese gedichten. Doch zijn dichterschap vond hij zelf maar bijzaak.
