Aan het einde van de 18de eeuw telde het Huis Oranje weinig overtuigde aanhangers meer in Nederland. Iedereen was ontevreden met den bestaanden toestand en de Prins (Willem V) was niet in staat om enige verbetering tot stand te brengen.
De jonge Gijsbert Karel van Hogendorp bleef overtuigd Oranjeman. Hoewel hij oorspronkelijk voor een militaire loopbaan was opgeleid, waarvoor hij acht jaar in Pruisen was geweest, voelde hij veel meer voor de politiek.
In 1781 keerde hij, negentien jaar oud, in Holland terug en trad in dienst van den Prins, maar ging tevens rechten studeren en ook maakte hij een studiereis naar Amerika, om daar den staatsvorm te bestuderen. In 1787 bij de omwenteling, waarbij de Patriotten door de Pruisen verdreven werden, speelde hij reeds een grote rol als onderhandelaar tussen het stadhouderlijk hof en de gezanten van Pruisen en Engeland. Als beloning voor zijn succesvol optreden zorgde Willem V er voor, dat van Hogendorp pensionaris werd van de stad Rotterdam, maar na de revolutie van 1795, waarbij de stadhouder vluchtte, trok van Hogendorp zich uit het politieke leven terug; nooit is hij in dienst van Napoleon getreden, zoals zijn broer, die Frans divisiegeneraal geweest is.
Pas toen de mogelijkheid van een herstel der Oranjes schemerde, begaf Hogendorp zich weer in de politiek en begon zich te roeren.
Hij zag duidelijk in, dat de oude regeringsvorm niet hersteld mocht worden; in dat opzicht begreep hij zeer goed de betekenis van de revolutie. Hij was van mening, dat men de goede dingen van de revolutie moest behouden, zoals vrijheid en gelijkheid van alle godsdiensten.
In 1812 stelde Hogendorp reeds een schets voor een grondwet op, waarbij hij Willem VI tot souverein wilde maken.
In November 1813 nam hij na de nederlaag van Napoleon het heft in handen en regeerde met van der Duyn van Maasdam en graaf van Limburg Stirum in naam van Willem VI.
Toen deze in Nederland voet aan wal zette, werd hij ook werkelijk tot souverein uitgeroepen.
Hogendorp werd in den adelstand verheven, maar verder vlotte het niet erg tussen Willem I en Hogendorp; hun beider politieke mening liep te ver uiteen.
Willem I heeft nooit de zeer grote verdiensten van van Hogendorp geheel erkend.
Hogendorp trad dan ook in 1816 al uit de regering, waarvan hij Minister van Buitenlandse Zaken was geweest en sloot zich in de Kamer bij de oppositie aan. Sindsdien keerde hij zich fel tegen het regeringsbeleid, hij wilde een veel vrijzinniger bestuur.
In 1834 stierf hij te den Haag.
