SAKSEN. (Het KONINGRIJK) Ofschoon Saksen in het midden van Duitschland gelegen, ook het middelpunt van een groot gedeelte van den Europeschen handel is, en zich ten gevolge daarvan, ook meer dan eenige andere Duitsche Staat steeds veelal aan het hoofd heeft geplaatst van elken zedelijken vooruitgang, heeft de V.: M.: zich in dat land nooit mogen verheugen, in de uitdrukkelijke en openbare bescherming van de zijde der regering. Desniettemin is zij, daar te lande, sedert hare invoering stilzwijgend geduld, en is er nimmer verboden geweest. De Loges in Dresden en Leipzig (zie die Art.), behooren tot de oudste in Duitschland, ook op andere plaatsen, in het voormalige Keurvorstendom Saksen, ontstonden verschillende Loges, die onafhankelijk van elkander waren, en zelfs als Moeder-Loges nog andere, even zeer zelfstandige Loges oprigtten. Nogtans werden ook eenige door uitheemsche Loges, vooral uit Berlijn, gekonstitueerd en aan deze onderworpen. Eerst in 5812 heeft zich de Groote Lands-Loge van Saksen gevormd.
Omtrent de vroegste geschiedenis der Saksiesche Loges, welke, om haren invloed op vele Loges in Duitschland, zeer gewigtig is, zijn de berigten gebrekkig en niet wel te vertrouwen. Voornamelijk is dit toe te schrijven aan de omstandigheid, dat, toen de Prins XAVERIUS, na den dood van den Keurvorst FREDERIK CHRISTIAAN (1763), de regering aanvaardde, de meeste schrifturen der Loges, uit vrees voor eene mogelijke vervolging van de zijde der regering, verbrand, of door enkele Broeders op plaatsen werden verborgen, van waar zij niet weder ten voorschijn kwamen. In het archief der L zu den drei Schwerdtern, te Dresden, worden, wel is waar, de oudste Notulenboeken van 5741 en volg. bewaard, maar deze verbreiden weinig licht over de geschiedenis der Loges te Dresden, en kunnen alleen dan dienen, als men de enkele opgaven met de schriftelijke berigten in de jaarboeken van andere Loges kritiesch vergelijkt. Volgens het zeggen van sommigen, zouden reeds in 1736 sporen worden gevonden van het bestaan der Orde in Saksen. Althans was in 1737 door Lord DARNLEY, Gr M van Engeland, een patent afgegeven aan HENDRIK WILLEM VAN MARSCHALL, als prov Gr M voor Opper-Saksen (zie het berigt van Br ZACHARIAS, in die erste Säcularfeier der ger. und volk. St.
Joh. Loge zu den drei Schwerdtern, im Or. Dresden, am 6 Januar 1840; Dresden 1840, 8vo. bl. 29), en was er in 1738, bij BREITKOPF, een weekblad verschenen, onder den titel van: Der Freymaurer. In 5738, zou naar men wil, Graaf RUTOWSKY (zie dat Art.), te Dresden, den eersten grond hebben gelegd tot verbreiding der KD Kunst, door het stichten der Loge aux trois Aigles blancs, te zamen met de BBD D'ALBEDYLL (later regD MD), D'ARNETT, DE SUHM en D'ÉCOMBES, Sekretaris der Fransche ambassade. In die Loge werden de inwijdingen begonnen met de Graven VAN BEICHLINGEN en VAN BELLEGARDE, Baron VAN TANNER en de Heeren D'ELBÉE en DE BELLEVILLE: weldra meldden er zich zoo vele personen aan, dat er eene nieuwe Loge werd gevormd, onder den naam van: les trois Glaives d'or, in welke men in 5741 omtrent vijftig leden telde. In 5741 (15 Feb.), werd de Loge aux trois Cygnes gesticht, maar vereenigde zich die weldra met de Loge zu den drei goldenen Schwerdtern tot eene Groote Loge, welke den Graaf RUTOWSKY, tot GrD MD van Saksen verkoor.
Tot ged. Gr M werd eerst de BD D'ELBÉE, en later de ijverige Br von VIETH benoemd. Door dien Gr M werden vervolgens een viertal Loges gekonstitueerd, waaronder de bekende Loge zu den drei Reissbrettern, te Altenburg. Of hij echter ook eene toen bestaande Loge te Wittenberg hebbe gekonstitueerd, is evenmin zeker bekend als haar naam, duur en den naam harer leden. In het jaar 5746, moeten er onder de BBD twisten hebben plaats gehad, althans het Notulenboek van de Loge berigt: dat Graaf RUTOWSKY, aan de 22 zu den drei Schwerdfern, op nieuws zijne bescherming beloofde, ten einde de oneenigheid der Leipziger 22 22 uit den weg te ruimen. Niet onwaarschijnlijk liepen de twisten over het bearbeiden der toen nog nieuwe Schotsche graden, welker invoering, in alle landen, het sein tot hevige twisten is geweest.
Immers in denzelfden tijd, vinden wij in echte bescheiden vermeld, dat de 22 Minerva, te Leipzig, tot hiertoe slechts de drie graden bearbeid hebbende, op het denkbeeld kwam, in haren schoot eene Schotsche Loge op te rigten, welke 20 November 5747 haar eerste bijeenkomst hield. Van dat oogenblik bestaat er eene volstrekte gaping in de bescheiden, tot in 1759. Intusschen had men echter van de zijde der aanhangers en voorstanders der dusgenaamde Riddergraden niet stil gezeten, maar was door den beruchten BrD VON HUND, op den 5den September 1755, eene Loge der Strikte Observantie, te Leipzig gekonstitueerd, onder den naam: zu den drei Palmen, welke meest uit militairen bestaande, bij het uitbreken van den zevenjarigen oorlog (1756) weder te niet ging. Later nam de Loge Minerva (tot hiertoe zum Zirkel), den bijgevoegden naam aan zu den drei Palmen, bij gelegenheid dat zij zich vereenigde met de Loge zu den drei Palmen. De twisten duurden echter tot in 1772, toen de 22 Minerva zum Zirkel uiteen ging, en alle gereedschappen afstond aan de 22 Minerva zu den drei Palmen. Deze laatste nam nu de Strikte Observantie aan, en voegde bij de eigenlijke V.: M.: nog den Schotschen graad, het Noviciaat en den Riddergraad, welke de drie eerste graden volstrekt beheerschten.
Het eerste Kapittel werd in 5767 (16 Maart) gehouden, waarbij de BBD hunne ridderlijke bijnamen ontvingen. Zoo lang nogtans de Tempelgraden en het graden-systeem daar heerschte, bestond er ook geen duurzame vrede, waarvan men menigvuldige bewijzen vindt, in het werkje, getiteld: Geschichte der Loge Minerva zu den drei Palmen, im Orient Leipzig, und Beschreibung ihrer Sücularfeier, am 20 März 5841, Leipz. 8vo. 89 seiten. In 5762, nam ook de Loge zu den drei Schwerdtern, te Dresden, welke tot hiertoe geene Konstitutie had bezeten, het systeem der Strikte Observantie aan, en kreeg toen eene Konstitutie, gedagteekend 25 Augustus 5449, naar Tempeliers rekening (gelijk staande met 5 September 1762), welke Konstitutie, in het cijferschrift der Tempeliersgraden geschreven, nog aanwezig is. Deze Konstitutie scheen der 22 nogtans niet krachtig genoeg; want men vindt vermeld, dat de regD MD, de Graaf VAN BRÜHL, op den 26sten October 1765, inlichtingen gevraagd hebbende, omtrent hare stichting en oude Konstitutie, de Br VAN VIETH geantwoord had, dat de 22, ofschoon lang bestaan hebbende, nooit in het bezit eener Konstitutie was geweest; waarop er besloten werd, aan den H.E. Heer Ridder van de gouden Zon (KAREL EDUARD STUART), te bidden om het toestaan eener Konstitutie, met ancienniteit van 1738. In 1772 vereenigde die 22 zich met de 22 zu den wahren Freunden, welke hare Konstitutie van Weenen had ontvangen.
Geene der Saksiesche 22 22, had zich door de toen elkander opvolgende onzinnige voorspiegelingen van hoogst gewigtige, te ontdekken geheime kundigheden meer laten slingeren, dan de Leipziger 22 Minerva, die achtervolgen de Strikte Observantie, het klerikaal systema en het Zweedsche stelsel aankleefde en verliet; doch hield zij zich vrij van de hooge graden, gedurende den zevenjarigen oorlog in Berlijn ingevoerd. Ook de Loge Balduin, te Leipzig, nam eene Konstitutie van ZINNENDORFS systeem (of van de Grosse Landes-Loge), gelijk ook de later met die Loge vereenigde werkplaats zur Linde. De Loge Apollo, te Leipzig, werd (5801) door de Loge te Regensburg gekonstitueerd. Deze begaf zich, gelijk ook de 22 Balduin, later onder de Groote 22 te Hamburg en nam eene Konstitutie van deze. Op de verschillende Duitsche Konventen, verschenen ook de Loges van Leipzig. De Loges te Dresden waren van die afdelingen meer vrijgebleven, en droegen zelfs bij tot ontmaskering van JOHNSON en SCHREPFER.
De kosten van het weeshuis, door de CC die drei Schwerdtern, te Dresden, en Minerva, te Leipzig (zie dat Art.), in 1772-1774 in eerstgenoemde stad gesticht, bedroeg 6692 Thaler (f 12,000). De Loge die drei Schwerdtern werd ook tot vermeerderde weldadigheid in staat gesteld, door de erfmaking van Br VAN LEIPZIGER, die haar zijn half vermogen naliet. De schorsing van de werkzaamheden der Loge te Dresden, in 1782, door het omverwerpen van de Strikte Observantie veroorzaakt, was reeds in 1785 geëindigd. In het jaar 1805 hadden zich de Saksiesche Loges onafhankelijk verklaard van elk Schotsch Direktorium. Zij schaften de hooge graden, nog bij haar in gebruik, af. Alleen de Loge Minerva behield haar Schotschen graad, niet, gelijk zij zich uitdrukt, dewijl zij eenige waarde aan dien graad hechtte, maar omdat de medeleden daarvan het bestuur der Loge vormen.
Sedert 1829 is het zoodanig ingerigt, dat, zoodra de Loge iemand tot lid van dat bestuur verkiest, hij, zonder eigenlijke inwijding de mededeeling van dien graad ontvangt, als historiesche toelichting, en dus louter formulier. Het Saksiesche Gr O, te Dresden in 5812 gevormd, en waartoe de overige Loges in 1815 toetraden, heeft twaalf ?? onder zijn gebied.
