Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

breken

betekenis & definitie

Van de hoogstfrequente woorden van het Nederlands is bekend dat zij vaak gebruikt worden om andere te definiëren, dat zij vaak dienen om afleidingen en samenstellingen te vormen en ook dat er veel vaste verbindingen mee gevormd worden. Dat geldt zonder beperking voor breken. Zo is er de hartstochtelijke verwensing breek je nek! Zij drukt woede, afkeer, weerzin enz. uit.

En ook in het enquêtemateriaal van 1993-1994 komt de verwensing breek je middenvoetsbeentje! voor. Eigenlijk wil de gebruiker van deze verbindingen niets anders zeggen dan: “Ik baal zo vreselijk van je gedrag dat je wat mij betreft je nek c.q. middenvoetsbeentje mag breken.” Datzelfde doel dient de verwensing breek je rug!, die gehoord werd op 25 oktober 1998 tijdens de voetbalwedstrijd Ajax-Cambuur.

Versterkend is ook zal ik je kankerpoten breken! De verwensing breek een haar! tenslotte moet waarschijnlijk ironisch opgevat worden. Letterlijk getuigt zij van een bedrieglijke mildheid.

Van het verwensingsversje stik, verrek, verteer enz. komen ook de volgende varianten voor: breek je knieën!, breek je kloten!, breek je bek!, breek je benen! en breek je poten! zie doodvallen.