grieksch geschiedschrijver, omstreeks 435 v. Chr. geb., was een leerling van Socrates.
Hij ondersteunde Cyrus den Jongere tegen diens broeder Ar.taxerxes, koning van Perzië, en voerde na den slag bij Cunaxa (401) de grieksche hulptroepen naar hun vaderland terug („terugtocht der 10.000”), welken tocht hij beschreven heeft in zijn Anabasis. Hij vergezelde koning Agesilaus naar Klein-Azië en Thracië en streed bij Coronea aan de zijde der Spartanen; uit Athene was hij 399 verbannen.X. overleed te Corinthe omstr. 355 v. Chr. Tot zijn geschiedk. werken behooren nog: Cyropaedia (geschiedenis van den ouderen Cyrus), Hellenica (vervolg op de grieksche gesch. van Thucydides) en kleinere geschriften; zijn wijsgeerige werken handelen voornamelijk over Socrates en diens leer: Gedenkwaardigheden, Apologie van Socrates, Het gastmaal. Zijn gez. werken verschenen voor het eerst in 1540, met een voorrede van Ph. Melanchton.
