congres, gehouden te Weenen, 1814—15, door de vorsten en ministers van de landen, welke betrokken waren geweest bij de oorlogen van Napoleon. Bij den eersten vrede van Parijs (30 Mei 1814) was tot het houden van dit Congres besloten.
Zijn voornaamste taak was, de nog zeer verwarde staatkundige verhoudingen in Europa te regelen, en de grenzen van de door Napoleon gesplitste, vereenigde, weggeschonken of bij Frankrijk ingelijfde landen opnieuw vast te stellen. Einde Sept. waren de meeste deelnemers aan het Congres te Weenen gearriveerd. Algemeene vergaderingen werden aanvankelijk in het geheel niet gehouden. De afgevaardigden der groote mogendheden namen besluiten en legden die dan aan de daarbij betrokken staten ter goedkeuring voor. Ten slotte werd het Congres verdeeld in een Europeesche en een Duitsche vergadering. De Europeesche vergadering bestond uit de afgevaardigden van Oostenrijk, Frankrijk, Rusland, Engeland, Pruisen, Zweden, Spanje en Portugal; de zuiver Duitsche aangelegenheden werden geregeld door Oostenrijk, Pruisen, Beieren, Württemberg, Hannover enz. Onder de afgevaardigden traden het meest op den voorgrond: vorst Metternich, Weissenberg (beiden afg. van Oostenrijk), Nesselrode (Rusland), Castlereagh (Engeland), Hardenberg en W. Humboldt (Pruisen), prins Talleyrand (Frankrijk), Löwenhjelm (Zweden), graaf Labrador (Spanje), Palmella (Portugal), vorst Wrede (Beieren), graaf Winzingerode (Württemberg). De slot- of generale acte, uit 121 artikelen bestaande en 9 Juni 1815 onderteekend, bepaalde o. a. het volgende: Oostenrijk verkreeg het Lombardisch-Venetiaansch koninkrijk, Illyrië, Venetiaansch Dalmatië, Ragusa, Tirol, Vorarlberg, Salzburg en OostGalicië; Pruisen het groothertogdom Posen, de prov. Saksen, Zweedsch-Pommeren, Westfalen en de Rijnprovincie; Beieren: Würzburg, Aschaffenburg en de Rijnpalts; Hannover werd tot een koninkrijk verheven en met kleine stukken gebied tot een afgerond geheel gemaakt; Groof-Britannië verkreeg Malta, Helgoland, verschillende der aan andere landen ontnomen koloniën en het protectoraat over de republiek der Ionische eilanden; Zwitserland werd vergroot met de kantons Genève, Neufchatel en Wallis en tot onzijdig gebied verklaard; Sardinië verkreeg Genua en de koning der beide Siciliën en die van den Kerkelijken Staat (de paus) werden op hun troon hersteld. De toestand van de Nederlanden werd nauwkeurig bepaald.
Alle Noord- en Zuid-Nederl. gewesten werden tezamen tot een koninkrijk verheven, onder soevereiniteit van het Huis van Oranje (zie art. Nederland, geschiedenis), de koning der Nederlanden werd tevens groothertog van Luxemburg, dat echter als een duitsch gewest bleef aangemerkt, zoodat de koning voor dat groothertogdom kon toetrer den tot den Duitschen Bond, evenals de koning van Denemarken voor Sleeswijk-Holstein. In 1819—20 werden op een nieuw congres te Weenen verschillende bepalingen herzien en gewijzigd en de onderteekening van de slotacte had plaats op 16 Mei 1820.
Literatuur: Klüber, Akten des Wiener Kongresses (9 dln., 1815—35), dezelfde, Uebersicht der diplomatisclien V erhandlungen des Wiener Kongresses (1816), d’Angeberg, Le congres de Vienne et les traités de 1815 (1864, 4 dln.).
