(Republica del Istmo) middenamerik. republiek, grenst ten w. aan CostaRica, ten o. aan Columbia, komt overeen met het vroegere departamento P. der republiek Columbia, heeft een oppervlakte van 87.480 km.2 en omstreeks 228.000 inw. P. omvat het smalste deel van de landengte van P., benevens een aantal eilanden.
Door P. loopt het ontworpen P.-kanaal. P. wordt bestuurd door een voor 4 jaar gekozen president, die zijn ministers en de gouverneurs der provinciën benoemd naar goedvinden. P. behoorde voorheen tot de spaansche kolonie NieuwGranada, en sloot zich na de onafhankelijkheidsverklaring van 28 Nov. 1821 bij de Ver. Staten van Columbia aan. Toen de onderhandelingen tusschen de Vereenigde Staten van N.-Amerika en Columbia tot geen resultaat leidden, verklaarde P. zich op 3 Nov. 1903 onafhankelijk, hierin gesteund door de Unie, die onmiddellijk verklaarde geen gewapend optreden van Columbia tegen de oproerige prov. te zullen dulden. Reeds 18 Nov. kwam nu tusschen P. en de Unie een verdrag tot stand, waarbij de laatste voor 10 millioen dollar de vrije beschikking voor altijd over het kanaalterrein verkreeg; 4 Mei 1904 nam de kanaalcommissie van de Ver.
Staten bedoeld terrein en de eigendommen der Panamakanaalmaatsehappij in bezit. Een constitueerende vergadering, die in Jan, 1904 bijeenkwam, vaardigde 14 Febr. 1904 een grondwet uit, en koos 17 Febr. Manuel Amador tot president. Literatuur: Directorio general de la ciudad de P. y reseha historica, geografiea etc. del departamento (Panama 1898), Organization of the government of the Bepublic of P. (Message from the President of the United States, Febr. 24, 1904).De gelijknamige hoofdstad der republiek ligt op een in de golf van P. (inham der Stille Zuidzee) vooruitspringende landtong en heeft een ruime en veilige reede, en een zeer ongezond klimaat. P. werd sinds den aanleg van den Panamaspoorweg naar Colon (76 km.) een belangrijke plaats voor den handel op Californië en westelijk Zuid-Amerika, het telde, toen een aanvang gemaakt was met den aanleg van het Panamakanaal, 30000 inw.
