puerperale koorts, Febris puerperalis, een zeer gevaarlijke kraamvrouwenziekte, die ontstaat door infectie der geslachtsorganen vóór, tijdens of na de baring. Vroeger zocht men de oorzaak in een bijzonder miasma; prof.
Ignaz Philipp Semmelweis (geb. 1818 te Ofen, overl. 1865 te Döbling) heeft het eerst het bewijs geleverd, dat de ziekte ontstaat door overbrenging van zekere lage micro-organismen op de inwendige geslachtsorganen, waar zij ontstekingen en zekere ontbindingsprocessen veroorzaken en, onder aanhoudende zware koorts, algemeene buikvliesontsteking en vergiftiging der algemeene sappenmassa doen ontstaan. In vele gevallen leidt de K. tot den dood. Vroeger kwam de K. opvallend veelvuldig voor in kraaminrichtingen en vrouwenklinieken, en Semmelweis (te Pest, 1861) kwam tot de ontdekking, dat dit vooral daar het geval was waar de studenten in hetzelfde semester aan de pathologische anatomie en de practische verloskunde werkten; hij leverde vervolgens, hoewel de eigenlijke bacteriologie toen nog niet bestond, het bewijs, dat deze studenten de K. teweeg brachten bij de vrouwen die zij onderzochten na kort tevoren obducties te hebben verricht of anderszins met cadaverdeelen in aanraking te zijn geweest. De ziekmakende bacteriën zetten zich meestal het eerst neer op de bij de bevalling ontstaande groote wondvlakte der baarmoeder en gaan vandaar over in het bloed. Gevaar voor K. bestaat steeds wanneer de barende met onvoldoende of heel niet gedesinfecteerde vingers, instrumenten enz. wordt behandeld. De verschijnselen kunnen zeer verschillend zijn.
De behandeling moet gericht zijn op behoorlijken afvoer van het lendenwater, verwijdering der bacteriën, verhoeding hunner verdere verbreiding en versterking van het organisme der zieke. De prognose der K. is echter veelal ongunstig en daarom moet vooral aandacht geschonken aan de voorbehoedmiddelen, die hoofdzakelijk bestaan in de uiterste reinheid. Vast staat, dat de ziektekiemen uitsluitend door verontreiniging der geboortewegen in het lichaam kunnen geraken; derhalve is een met angstvallige nauwgezetheid telkens herhaalde desinfectie (door afwassching en afborsteling met sublimaatoplossing 1 : 1000 of 5-procentsche carboloplossing) eerste en hoogste eisch. Ook het linnen- en beddegoed, de benoodigdheden bij stoelgang en wasschingen (hierbij de spons te vervangen door watten) en al wat met de kraamvrouw in aanraking komt, moet uiterst zindelijk en door desinfectie ziektekiemvrij worden gehouden. Vooral ook mag nimmer een barende worden bijgestaan door iemand die kort te voren een aan K. lijdende vrouw geholpen heeft, daar er dan ernstig gevaar voor besmetting bestaat. Door het trouw naleven der voorbehoedmiddelen komt de vroeger zoo algemeene K. in kraaminrichtingen thans weinig 'of niet meer voor.
