Ziekenhuis - De naam duidt aan, dat men met een huis of gebouw te doen heeft, waarin de verpleging en de behandeling van zieken geschiedt. Het spreekt vanzelf, dat de eischen, die de geneeskunde aan de goede behandeling van de zieken stelt, in den bouw en de inrichting van de z. tot uitdrukking moeten komen. Dit brengt dan ook mede, dat moderne z, een zoo geheel ander karakter dragen dan de andere. Gaat men bouw en inrichting van een z. na, dan zijn gemakkelijk een tweetal systemen te onderscheiden, die men met de namen van corridorsysteem en pavilloensysteem aangeeft.
De oudere ziekenhuizen zijn voornamelijk naar het eerste stelsel gebouwd. Door het midden van het gebouw loopt een gang, waarop de verschillende vertrekken uitkomen. Enkele . verdiepingen zijn boven elkaar geplaatst en gelijkvormig ingericht. Dit stelsel heeft natuurlijk zijn voordeelen. Het maakt het verkeer in het z. gemakkelijk; alles is betrekkelijk dicht bij elkaar en eenvoudig te bereiken. Ook de technische dienst, de keuken, enz. zijn in hetzelfde gebouw ondergebracht. Doch de nadeelen overwegen de voordeelen. In een betrekkelijk kleine ruimte worden zeer vele zieken samengebracht; zieken van verschillenden aard komen dicht bij elkaar; het verkeer is intens.
De aanwezigheid van allerlei diensten, waarvan de menschen langs de gangen moeten passeeren, is niet bevorderlijk aan de rust en de hygiëne, beide zoo noodig voor de goede behandeling. Moderne z. zijn dan ook meestal gebouwd naar het andere systeem, dat 3er pavilloens of barakken. Een dergelijk z. bestaat uit een hoofdgebouw en een grooter of geringer aantal, daarmede verbonden of geheel afzonderlijk in de omgeving staande kleinere gebouwen, pavilloens of barakken. Een dergelijke bouwwijze heeft verschillende voordeelen. In de eerste plaats kunnen in het hoofdgebouw alle mogelijke technische diensten, verder keukens, verwarmingsinstallatie, wasscherij, enz. worden ondergebracht en hebben deze dus niets met de eigenlijke ziekenverpleging te maken. In de tweede plaats worden in de pavilloens een minder groot aantal patiënten bijeengebracht, kunnen zij ook op grooter afstand van elkaar gebracht worden, wat met het oog op infectiegevaar, enz., van beteekenis is. De pavilloens kunnen met het hoofdgebouw verbonden zijn, aan welks achterzijde dan weer een lange gang kan worden gevonden, die toegang tot die kleinere afdeelingen verschaft. Zij kunnen echter ook geheel vrij staan.
In dit laatste geval spreekt men ook wel van barakken. Voor het opnemen en verplegen van besmettelijke ziekten is het stelsel der barakken, met het oog op de noodige ontsmetting, reeds langer in gebruik. Ook in vele krankzinnigengestichten vindt men dit gescheiden pavilloensysteem. Het spreekt vanzelf, dat bij den bouw van een z. aan zeer verschillende eischen voldaan moet worden. In de eerste plaats moet het op een goeden bodem en een veel ruimte biedend terrein worden aangelegd. Om deze laatste reden vooral vindt men de z. van de groote steden in het algemeen aan de buitenzijde van de stad. De afstand mag echter geen beletsel tegen de gemakkelijke bereikbaarheid zijn. Dan moet het zoo gebouwd worden, dat de ziekenverblijven beschut liggen tegen koude winden (NoordOost).
Ook geraas uit de omgeving moet weinig tot de ziekenverblijven kunnen doordringen. Bij de inwendige inrichting moet natuurlijk met alle eischen, die de hygiëne stelt, rekening worden gehouden. Ook op mogelijke geruischloosheid zal de aandacht moeten worden gevestigd. Centrale verwarming is noodig; de vloeren mogen niet of zoo min mogelijk geveegd worden, licht en lucht moeten zooveel mogelijk kunnen toetreden, enz. Het spreekt wel vanzelf, dat door het voldoen aan al deze eischen de bouwkosten van een aan moderne eischen beantwoordend ziekenhuis enorm hoog worden.
Voor een ziekenhuis met 120 bedden wordt dit thans één millioen. De differentiatie in de geneeskunde komt ook in den ziekenhuisbouw tot uitdrukking. Men heeft tegenwoordig afzonderlijke z. voor inwendige ziekten, chirurgie, verloskunde, enz. Elk moet, behalve aan de bovengenoemde algemeene eischen, nog beantwoorden aan de bijzondere eischen, die het bepaalde vak oplegt (operatiekamer, verloskamer, Röntgeninrichting, enz.).
