Zaan - bochtig water in Noord-Holland, dat vroeger (vóór 1288) het open IJ verbond met de Schermer, enz. Het werd eerst afgesloten door een dam (met sluizen) in het Z. bij Zaandam, daarna in het N. door den Noortdam (later Knollendam). Het kleine, maar breede gedeelte ten Z. van Zaandam, de z.g. Voor-Zaan, in tegenstelling met de Achter-Zaan, staat nog in open verbinding met het IJ—Noordzeekanaal.
De Z. is ongeveer 2 uur lang en is van beteekenis voor de afwatering en de scheepvaart. Merkwaardig is, dat bij het maken van het N.-Holl. kanaal van Amsterdam naar Helder geen partij is getrokken van den korteren weg langs de Z.
