Litanie - (Grieksch: htg, het smeeken) is de technische uitdrukking voor een gezamenlijk smeekgebed, waarin door een voorbidder een reeks van aanroepingen tot God of de heiligen worden gericht, die de overigen herhalen of waarop zij met korte formules antwoorden. Reeds bij de Joden bestond dergelijke manier van bidden, bijv. Ps. 135 (136); vgl. „De Katholiek”, 1900, II, 425. Iedere L. begint met de Grieksche aanroepingen Kyrie (Christe) eleison, Heer (Christus) ontferm U onzer.
Uit deze stereotiepe gebedsformule der eerste Christenen (vgl. Moll, Kerkgesch., Reg. i. v. Kyrieëlizeeren) ontwikkelde zich de huidige L. Vroeger was aan de L. steeds een processie verbonden. Een overblijfsel van dit oude gebruik vindt men in de Kath. kerk nog heden in de processies, welke op St. Marcus (25 April, Litaniae maiores) en op de Kruisdagen (de drie dagen voor Hemelvaart, Litaniae minores) worden gehouden onder het bidden van de Litanie van Alle Heiligen. In de Middeleeuwen waren de L. zeer in zwang, doch de zucht om telkens nieuwe L. te maken leidde tot ongezonde uitingen van godsvrucht.
Daarom verbood Clemens VIII (1601) voor publiek gebruik alle L., uitgezonderd die van Alle Heiligen en van Maria (L. VAN LORETO). Deze bepaling werd door Rome in 1894 weer ingescherpt. Intusschen zijn door Rome nog 3 andere L. voor publiek gebruik goedgekeurd, n.l. die van den Naam Jesus (1862), van !t H. Hart van Jesus (1899) en van den H. Joseph. De L. die slechts voor privaat gebruik dienen, moeten eerst door den Bisschop goedgekeurd worden (bepaling van Leo XIII, 1896).
