Isthmus - 1) ofschoon in het algemeen landengte beteekenend, werd deze naam in de Oudheid inzonderheid gebruikt voor de landengte van Corinthe, tusschen de Corinthische en de Saronische golf. welke het Peloponnesische schiereiland verbindt met het vasteland of het eigenlijke Hellas; zij bestaat uit een 79 Meter hoogen bergrug en is op haar smalste punt 6 K.M. breed. Hier bevond zich nabij de Saronische golf de tempel van Poseidon en het terrein der Isthmische spelen, ten N. daarvan de Diolcus, d. i. de sleepbaan (een soort van overtoom) waarlangs de scheepsladingen en kleinere vaartuigen van de eene zee naar de andere gesleept worden. Het plan, den I. door te steken, moet reeds de tiran Periander van Corinthe gehad hebben; maar noch hij, noch Demetrius Poliorcetes, evenmin als later Caesar, hebben ernstige toebereidselen gemaakt om dit plan te verwezenlijken.
Eerst keizer Nero liet ,de lijn voor het kanaal afbakenen en bezigde duizenden Joodsche slaven bij den aanleg, totdat deze door den opstand van Julius Vindex in 68 n. C. onderbroken werd. Sedert bleef het werk rusten en de Grieken achtten het vermetel, dit te hervatten. (Bij Herodotus reeds wordt een orakel aangehaald, waarin van een anderen isthmus gezegd wordt: doorsteekt hem niet, want Zeus zou wel een eiland gemaakt hebben, als hij het gewild had.) In 1881 eindelijk werd een aanvang gemaakt met het doorgraven van den I. langs den door Nero voorgenomen weg en het 23 Meter breede, 8 Meter diepe kanaal, dat de route over zee van de Adriatische zee naar den Piraeus met 325 K.M. bekort, werd 6 Aug. 1893 feestelijk geopend.
2) gebied, behoorende bij Egypte, tusschen de Middellandsche zee en de Golf van Suez en doorsneden door het Kanaal van Suez; 6240 K.M.2, waarvan slechts 8 K.M.2 cultuurland, met 68.000 inw. Hoofdplaats is Port-Saïd.
Zie ook LANDENGTE.
