Hersteld evangelisch-luthersch kerkgenootschap - een kerkgenootschap, ontstaaan uit de scheuring, welke in 1791 heeft plaats gegrepen in de Evangelisch-Luthersche gemeente te Amsterdam. Bij die scheuring werd door vijf dus genoemde directeuren een plan ontworpen tot oprichting eener nieuwe gemeente, welke den naam zou dragen van Hersteld-Luthersche gemeente. Op den voorgrond werd gesteld de handhaving van de leer, in de symbolische boeken der Luth. kerk vervat. Het ontworpen plan werd door de stedelijke regeering van Amsterdam 20 April 1791 goedgekeurd.
De Staten van Holland en West-Friesland begunstigden mede deze nieuwe gemeente en kenden haar dezelfde vrijdommen toe, welke door de overige Protestantsche gezindten werden genoten. 3 Juli 1791 werd in een vergadering van mansleden een „kerkelijke ordonnantie” als grondwet der nieuwe gemeente aangenomen. Van lieverlede sloten zich vijf andere gemeenten bij de Amsterdamsche (door een z.g. akte van fraterniteit) aan, met name de Luthersche gemeenten te Enkhuizen, Medemblik, Gorinchem, Zwolle, en veel later die te Hoorn. Nieuwe gemeenten zijn gesticht te Harlingen en te Helder. De Amsterdamsche gemeente, naar het voorbeeld van hetgeen in de Evang. Luth. Kerk gewoon was en is, verstrekt aan de andere gemeenten, die met haar door de akte van fraterniteit zijn verbonden, grootere of kleinere toelagen, en geniet dientengevolge het voorrecht van aan die gemeenten de nominatiën te geven tot vervulling der vacatures. Betrekkelijk laat eerst werd de behoefte gevoeld en erkend aan een algemeen bestuur. Door een consuleerende commissie werd daartoe een algemeen reglement ontworpen, hetwelk bij Koninkl.
Besluit van 7 Aug. 1835 No. 83 is goedgekeurd. De organisatie van het kerkgenootschap dagteekent alzoo van 1835 onder den naam van het Herst. Ev.-Luth. Kerkgenootschap. De algemeene belangen worden beheerd door de algemeene kerkelijke vergadering, welke bestaat uit afgevaardigden, zoo predikanten als gemeenteleden van de onderscheiden gemeenten. Die vergadering komt éénmaal ’s jaars bijeen en benoemt een algemeene kerkelijke commissie van zeven leden, welke o. a. te zorgen heeft voor den vacatuurdienst, de beroeping, de bevestiging en het ontslag der predikanten.
Daarenboven heeft zij het toezicht over de kweekschool, welke sedert 1915 gevestigd is te Utrecht en aan welke twee studenten zijn ingeschreven, terwijl Dr. J. W. Pont te Bussum hoogl. aan deze kweekschool is. Het H. E.-L. K. telt thans 8 gemeenten: Amsterdam, Enkhuizen, Gorinchem, Harlingen, Den Helder en Huisduinen, Hoorn, Medemblik en Zwolle, met 11 dienstdoende predikanten, van welke 4 te Amsterdam. — Volgens de laatste Volkstelling (1910) zijn er in het geheele Rijk 15867 Herst. Ev.-Luth. tegen 22651 in 1900.
