Friaul - Ital. Friuli, landschap in N.O.-Italië, tusschen de Livenza en de Isonzo, hoofdstad is Udine. Het is een zeer vruchtbaar land, veel graan- en wijnbouw; de bewoners heeten Furlaners, een volk, dat naar de taal verwant is aan de Rhaeto-Romaansche bevolking van Z.O.-Zwitserland. Hun taal heeft overeenkomst zoowel met het Latijn als met het Zuid-Duitsch. F. omvat tegenwoordig de Ital. prov.
Udine en het vroegere Oostenrijksche graafschap Gradisca. De naam is waarschijnlijk afkomstig van de Oud-Romeinsche stad Forum Julii. — In het begin der Middeleeuwen lag hier een Langobardisch hertogdom, welks vorsten vrijwel onafhankelijk waren In 776 komt dit gebied aan Karel den Grooten, die uit het hertogdom vormt de mark F., waartoe behoorden Verona, Friaul, Istrië, ?t Kroatisch kustl., Krain en Stiermarken. In 824 werd deze mark in vier deelen verdeeld, waarvan ’t eene F. heet en de tegenwoordige provincie Venetië vormt. Een van de meest bekende vorsten van F. is Berengarius. In 952 komt F. onder het gezag van Otto I, die ’t schenkt aan Hendrik van Beieren.
Van de 11e eeuw tot de 14e eeuw oefent ook de patriarch van Aquileja grafelijke rechten in dit gebied uit. Daarna, wanneer diens gezag is verminderd, ontstaat er een tijdperk van verwarring, waarvan de hertog van Oostenrijk en de rep. Venetië gebruik maken om hun macht in dit land te vestigen. Van dien tijd af behoort F. bewesten de Isonso aan Venetië, en beoosten deze rivier aan Oostenrijk, 't Landschap volgt nu de lotswisselingen van deze beide staten. In 1809 wordt het een onderdeel van het koninkrijk Illyrië, en in 1816 wordt het verdeeld tusschen Oostenrijk en ’t Lombardisch Ven. koninkrijk, zoodat in 1866 het land bewesten de Isonso komt aan Italië.
