Forum - (rechtsterm), 1) gerecht, dat bevoegd is van eene zaak kennis te nemen. Die bevoegdheid kan van verschillende feiten afhankelijk zijn gesteld. In verband daarmede onderscheidt men veelal met betrekking tot de betrekkelijke bevoegdheid van den rechter in burgerlijke zaken: 1) f. domicilii, 2) f. contractus, 3) f. solutionis, 4) f. rei sitae, 5) f. gestae administrationis, 6) f. continentiae causarum, naar gelang voor de bevoegdheid beslissend is 1) de woonplaats (artt. 126, 314 Rv.); 2) de plaats waar de overeenkomst is gesloten (art. 314 Rv.); 3) de plaats, waar de verbintenis moet worden nagekomen (art. 314 Rv.); 4) de plaats, waar het goed, waarover wordt geprocedeerd is gelegen (art. 126: 8o en 9o Rv.); 5) de plaats, waar eenig beheer is gevoerd (art. 126: 15o Rv.); 6) het feit, dat een verknochte zaak reeds voor een bepaald gerecht aanhangig is (art. 158,159 Rv.). — In strafzaken is voor de betrekkelijke bevoegdheid des rechters veelal beslissend 1) de plaats, waar het feit gepleegd is; 2) de woonplaats van den verdachte; 3) de plaats, waar de verdachte wordt aangetroffen (art. 24 Sv.) en onderscheidt men in verband daarmede f. delicti commissi, f. domicilii en f. apprehensionis. — Men spreekt van een f. privilegatium, wanneer bepaalde personen het voorrecht genieten eventueel door een anderen rechter te worden berecht dan in het algemeen is voorgeschreven. — Zoo staan de leden der Staten-Generaal, de hoofden der ministerieele departementen, de gouverneurs-generaal en de hooge ambtenaren onder anderen naam met gelijke macht bekleed in de koloniën of bezittingen des Rijks in andere werelddeelen, de leden van den Raad van State en de Commissarissen des Konings in de provinciën wegens ambtsmisdrijven, in die betrekkingen gepleegd, ook na hunne aftreding, terecht voor den Hoogen Raad, ter vervolging hetzij van ’s Konings wege, hetzij van wege de Tweede Kamer. De wet kan bepalen, dat nog andere ambtenaren en leden van hooge collegiën wegens ambtsmisdrijven voor den Hoogen Raad te recht staan (art. 164 Grw.). — Zoo ook wordt wel van f. priv. gesproken in de verschillende gevallen, waarin de burgerlijke rechter bij wijze van uitzondering in strafzaken rechtspreekt (zie b.v. artt. 27 en 137 B.W.: ambtenaren burgerlijken stand; art. 54 Wet Notariaat).
2) in het kerkelijk recht: rechtsgebied of rechtsmacht. De R. K. Kerk maakt op grond harer goddelijke stichting (Matth. 16,19; 28, 18 v.v.) aanspraak op een rechtsgebied, onafhankelijk van den Staat. Paus Leo XIII trachtte in zijne bulla Immortale (1886) het rechtsgebied van Staat en Kerk af te bakenen. In kerkelijk recht wordt onderscheid gemaakt tusschen een f. internum (for. conscientiae) d. w. z. een inwendig f., omdat het betrekking heeft op kwesties, die den individueelen Christen betreffen en zijn verhouding tot God. Die kwesties worden behandeld in het Sacrament der Biecht, dan heet het forum Sacramentale, of buiten de Biecht, dan heet het forum extrasacramentale, — en een f. externum, een uiterlijk f., dat betrekking heeft op de gemeenschap.
