Ende (Adriaan van den), geb. te Delft 1786, overl. te Warnsveld 1836. Naast Van der Palm grondlegger van het Nederl. en Belgische schoolwezen. V. d. E. genoot een klassieke opvoeding, werd predikant; doch moest dit ambt om gezondheidsredenen neerleggen; nam kennis van Duitsche geschriften (o. a. van Von Rochow), bedoelende de verbetering van het volksonderwijs; werd in 1800 benoemd tot amanuensis van Van der Palm en schreef een Handboek voor de onderwijzers op de openbare lagere scholen binnen het Bataafsche Gemeenebest (1803), werd ontwerper van de 3e schoolwet („Wet van 1806”).
In 1805 benoemd tot „Commissaris tot de Zaken van het Lager schoolwezen”, werd hij in 1808 aangesteld tot „Inspecteur van het Lager Onderwijs” en tevens belast met het toezicht op de Latijnsche scholen. In 1817 werd hij benoemd tot „Hoofdinspecteur van het middelbaar en lager onderwijs”, welke betrekking hij tot 1833 bekleedde. Zijn verdiensten zijn, in Nederland het lager onderwijs te hebben geregeld, in België dat onderwijs in het leven te hebben geroepen.
