Canadeesche Meren - complex van zoetwatermeren in Noord-Amerika, op de grens van Canada met de Ver. St. en bestaande uit de volgende 5 groote meren: Lake Superior of Boven Meer*, L. Michigan*, L. Huron*, L. Erie* en L. Ontario*, waarvan het grootste (L. Superior) reeds alleen het grootste zoet wateroppervlak op aarde inneemt. De C. stroomen door de St.
Laurens af naar den Atlantischen Oceaan en heeten daarom ook wel de Laurentian Lakes. — Vóór den ijstijd, die het geheele Noorden van N.-Amerika onder het landijs bedolf, bestond op de plaats der tegenwoordige meren het rivierdalsysteem van den St. Laurens. Bij het steeds verder Z.-waarts schuiven van den ijswal uit het N. werd de afstrooming van dit stroomgebied naar ’t N.O. afgebroken en het water dus tot groote meren opgestuwd, nog veel grooter dan de tegenwoordige C. Zoo omvatte het z.g. Lake Algonkin de meren Superior, Huron en Michigan en de omgeving tot aan de tegenw. waterscheiding ten Z. daarvan; of wel waren alle meren vereenigd tot één groot Lake Warren, met een opp. van 600.000 K. M2., terwijl het gezamenlijk opp. der C. nu 246.000 K.M2. bedraagt. Over de genoemde waterscheiding stroomden deze meren af naar de Mississippi.Toen het ijs het meest Z.-waarts reikte tot over de waterscheiding, had de opgestuwde watervlakte dus geheel voor ’t ijs plaatsgemaakt en zette dit langs den Z. rand eindmorenen af; terwijl het bovendien de Ohio bij Cincinnati afsloot en in het dal daarboven een nieuw stuwmeer deed ontslaan. Bij het terugtrekken van het ijs ontstonden de meren en hun afstrooming naar het Z. opnieuw. Van een oud rivierdal, voerend van het Michigan M. (bij Chicago) naar 't Z. is gebruik gemaakt om er het Illinois-MichiganKanaal door te graven. En toen het zich steeds verder N.-waarts terugtrekkende ijs nog den benedenloop van den St. Laurens afsloot, vond het Erie M. een afvoerweg door de Mohawkvalley naar den Hudson. Toen na den ijstijd het ijsdek geheel was verdwenen, liep een groot deel van het vroegere stuwmeer droog en de meerafzettingen gaven aan den omtrek der C. eenige vruchtbaarheid. Echter werd het oude riviersysteem, zooals het voor den ijstijd had bestaan, niet hersteld. Ongelijke niveauveranderingen van den bodem hadden in den tusschenlijd het natuurlijk verval, dat eens bestaan had, verbroken, terwijl de erosie der stroomende wateren, die anders bij zulke veranderingen (die een algemeen verschijnsel zijn), de afwatering aan de zich wijzigende omstandigheden weet aan te passen, tijdens de ijsbedekking natuurlijk niet bestond en eerst daarna haar gelijkmakende werking weer kon beginnen. Zoo bleven tot heden groote deelen van het dalbekken met water gevuld, de tegenwoordige C.; hun opp. neemt nog altijd meer dan de helft in van het geheele stroomgebied van den St. Laurens. Eerst stroomden het L. Superior, L. Michigan en L. Huron door het L. Nipissing en de Ottawa af naar den St. Laurens bij Montreal (langs dezen weg is nu een kanaal geprojecteerd); en L.
Erie en Ontario direct naar den St. Laurens. Latere niveauverandering deed het Huron M. overvloeien door het L. St. Claire naar ’t Erie-M., waardoor de afvloeiing over ’t Nipissing M. ophield te bestaan. De Niagara-waterval kreeg daardoor een enorme toename van water en wijkt dus sedert veel sneller achteruit. Nog tegenwoordig meent men niveauveranderingen in het merengebied te kunnen constateeren. Zoo schijnt het Z.W. (L. Superior en L. Michigan) te dalen, waardoor over 500 jaar het Michigan M. weer bij Chicago naar den Illinois zou moeten overvloeien. De ongelijkmatigheid der bodembewegingen is nog duidelijk zichtbaar in het groot verschil in hoogte boven het tegenwoordig watervlak, waarop men tegenwoordig de oude oeverlijnen op verschillende plaatsen vindt. Zoo treft men b.v. de oude oevers van ’t Ontario M. in ’t 0. bij Watertown 100 M. hooger aan dan in ’t W. bij Hamilton. — In de C. is een werking van eb en vloed nauwelijks merkbaar, beter echter de jaarlijksche schommeling in waterstand, die afhankelijk is van den toevoer van water door de er in uitloopende rivieren. Op ’t Michigan M. bedraagt dit verschil in hoogte tot 1 M.; ze is het laagst in den winter als de rivieren bevroren zijn. Zulk een lage waterstand kan voor de havenplaatsen zeer lastig zijn.
Erger is echter het plaatselijk opwaaien van het water bij stormen, waardoor b.v. te Chicago het water soms in korten tijd 3 M. rijst, en dan een gedeelte der stad wordt overstroomd. Ook komen de, naar het soortgelijke verschijnsel op het Meer van Genève „seiches” genoemde, kleine schommelingen voor, die veroorzaakt worden door luchtdrukverschillen. — De stroomingen op de C. worden bepaald door de heerschende W. winden, die aan de meren, die in de lengte worden bestreken (L. Superior, Erie en Ontario) een hoofdstrooming geven in het midden in de richting O.W. en compensatiestroomen langs de oevers in tegengestelden zin. De stroomingen in de dwars op den wind gelegen meren Michigan en Huron zijn zeer onregelmatig. — Voor de economische ontwikkeling van N.-Amerika zijn de C. zeer belangrijk. Door de groote scheepvaartverbinding, die de St.-Laurens en de C. vormen, heeft het koren-, vee- en ertsrijke N.W. der Ver. St. en de aangrenzende deelen van Canada een gemakkelijke verbinding met de zee en met de andere deelen van die landen. Om den Niagara-waterval en de stroomversnellingen van Sault-Ste-Marie (tusschen het L. Superior en L. Huron) te passeeren, zijn op deze beide plaatsen kanalen gemaakt, zoowel op de Canadeesche als op de Amerikaansche zijde, en bovendien zijn in de meren zelve geulen gebaggerd om ook aan groote schepen gelegenheid te geven van het vaarwater gebruik te kunnen maken. Langs Sault-Ste-Marie gaat een nog veel drukker scheepvaart dan door het Suezkanaal, en het verkeer langs Detroit overtreft dat door genoemd kanaal driemaal; de scheepvaart op de meren gaat die van alle zeehavens der Ver. St. tezamen, te boven. Ook de visscherij is enorm (snoek en „white fish”); langs de oevers liggen tallooze visschersdorpen; meer dan 10.000 menschen houden zich met dit bedrijf bezig.
