Borax, gekristalliseerd natriumtetraboraat ook natriumpyroboraat en natriumbiboraat genaamd, Na2 B4 O7 + 10 H2O, het voornaamste en technisch belangrijkste der boraten, komt in de natuur voor in het water van eenige meren in de sneeuwgebergten van Indië, China, Perzië, Ceylon, en vooral in Groot-Tibet, bij Potosi in Bolivia en in het Borax-lake in Californië. De borax, die door de verdamping van het water der boraxmeren onder den invloed der zonnewarmte in kristallijnen toestand uit haar oplossing afgescheiden wordt, werd eertijds in groote hoeveelheden onder de namen tinkal, tintana, swaga of pounxa naar Europa uitgevoerd; deze stof deed zich voor als kleine zeszijdige, min of meer afgeplatte kristallen, die soms kleurloos, soms echter ook geelachtig of groenachtig waren, terwijl de oppervlakte steeds met een aardachtige korst was bedekt, die vettig aanvoelde en een zeepachtigen reuk had; het raffineeren der ruwe B, was langen tijd het geheim der Venetianen; later verplaatste deze industrie zich naar Nederland. In 1818 begon men in Frankrijk B. uit boorzuur en koolzure natron te fabriceeren, waarna het raffineeren van tinkal geheel werd verlaten, daar de productie-kosten hiervan veel hooger zijn. Ook tegenwoordig wordt de meeste borax niet meer uit het in de natuur voorkomende product door zuivering gemaakt, hoewel het aantal vindplaatsen o.a. in Nevada, West-Canada en Chili sterk is vermeerderd, doch uit de natuurlijk voorkomende boraten vooral boronatrocalciet en de calciumboraten colemaniet en pandermiet, hetzij direkt door koken met stoom en soda, hetzij indirect door neutralisatie van het daaruit bereide boorzuur* met soda.
Naar het watergehalte van de gekristalliseerde B. en naar haren kristalvorm onderscheidt men daarvan twee soorten, n.l. de gewone (kunstmatige of natuurlijke) of prismatische borax, Na2 B4 O7 10 H2O en de octaedrische of juweliersborax, Na2 B4 O7 5 H2O. De prismatische boraxkristallen zijn nagenoeg kleurloos en doorzichtig. Bij 5° lossen 2, 8, bij 20° 7,9, bij 100° 119,7 gr. borax in 100 gr. water op tot een vloeistof, die een zwak-alkalische reactie vertoont. In aanraking met de lucht verweeren deze kristallen slechts aan hun oppervlakte; bij verwarming barsten zij en zwellen dan op tot een sponsachtige massa (gecalcineerde borax), die bij gloeihitte tot een doorzichtig glas, boraxglas, smelt, dat uit de lucht, hoewel slechts zeer langzaam, water opneemt en daardoor zijn doorschijnendheid verliest. De prismatische borax wordt voor zeer verschillende doeleinden gebruikt; de gesmolten borax om bij een hooge temperatuur metaaloxyden op te lossen (of liever daarmede smeltbare boraten te leveren); de daardoor ontstane doorzichtige, verschillend gekleurde glasachtige massa’s dienen als z.g. boraxparel voor het analytisch vooronderzoek op metalen. Ook is het gebruik van de borax bij het soldeeren en als bestanddeelen van welpoeders hierop gegrond. Bovendien is de borax dikwijls een bestanddeel van het strass, van eenige glassoorten en van emails, die voor het emailleeren van ijzer dienen, alsmede van vele kleurstoffen, die tot het kleuren van porselein en glas gebezigd worden. De grootste hoeveelheid borax wordt voor het verglazen der fijne soorten van fayence en aardewerk gebruikt.
In sommige gevallen wordt deze stof aan de klei, die als plastisch materiaal dienen moet, toegevoegd. Met schellak vormt de borax een in water oplosbaar vernis, dat door de hoedenfabriekanten gebruikt wordt om aan de vilten hoeden stevigheid te verschaffen. (Het wordt gewoonlijk voor zwarte hoeden met anilinezwart vermengd). Met kaasstof (caseïne) aangemengd levert de borax een vloeistof, die zich door haar groot bindend vermogen onderscheidt, en in plaats van een oplossing van arabische gom gebruikt kan worden. B. gemengd met stijfsel geeft glansstijfsel, die voor appreteeren van linnen dient. Verder heeft men ook voorgesteld de borax wegens zijn zwakalkalische reactie te gebruiken in plaats van zeep voor het ontschalen (decatiseeren) van zijde, in plaats van soda voor het wasschen van linnengoed enz., alsmede voor het schoonmaken van het haar bij de fabrikatie van sommige toiletartikelen, enz., als middel tot bevestiging van anorganische bijtsen ten behoeve van de drukkerij en ververij van weefsels, zoo ook als middel om onoplosbare kleurstoffen als meekrap, kino, sandelhout, drakenbloed in water op te lossen, wegens zijn eigenschap vetten te emulgeeren in de Turksch-rood-ververijen in de looierij.
Met een oplossing van arabische gom geeft borax eene zeer fraaie gelei. Borax is het doelmatigste middel ter verdelging van kakkerlakken. Octaedrische borax of juweliersborax wordt bereid door borax boven 66° te laten uitkristalliseeren. Deze bij gewone temperatuur minder stabiele vorm blaast bij verhitten minder op en smelt daardoor beter.
