Agricola (gnaeus julius) - een door groote bekwaamheden en edel karakter uitmuntend Romeinsch staatsman en veldheer, geboren te Forum Julii (thans Fréjus, Provence) in het jaar 40; na met onderscheiding gediend te hebben in Britannië, Azië en Aquitanië en de geheele reeks van burgerlijke ambten te hebben doorloopen werd hij in 76 tot consul gekozen en in 77 tot gouverneur van Britannië, het tooneel zijner werkzaamheden gedurende de eerstvolgende zeven jaren, benoemd. Hij was de eerste Romeinsche bevelhebber, die de bevolking der Britsche eilanden krachtdadig en voor goed onderwierp en de eenige, die evenveel bekwaamheid in het invoeren van en doen gewennen aan beschaving, als in het met geweld ten onder brengen van ruwe kracht, ten toon spreidde. In zijn zevenden veldtocht behaalde hij aan den voet van het Grampiangebergte een beslissende overwinning op de Caledoniërs; hij deed een reeks versterkingen aanleggen tusschen de Solway en de Tyne, en tusschen de Olyde en de Forth. Allerlei sporen van door hem tot stand gebrachte werken zijn nog te vinden in Noord-Wales, Galloway, Pertshire enz.
Zijn succes deed de jaloezie van keizer Domitianus ontvlammen; hij werd teruggeroepen; hij gehoorzaamde, doch wees van toen af elke benoeming van de hand. Hij stierf in 93. Zijn schoonzoon Tacitus, de beroemde geschiedschrijver, heeft hem in een meesterlijke biographie vereeuwigd.
